Morgunblaðið - 01.12.2000, Blaðsíða 14

14 FÖSTUDAGUR1. DESEMBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
A
Málþing um framtíð Islands með EES-samningnum eingöngu
Gæti þýtt
lakari lífskj ör
og minna
sjálfstæði
Framsögumenn á málþingi um EES-samn-
inginn og valkosti Islendinga í Evrópumál-
✓
um voru ekki á eitt sáttir um hvort Islandi
bæri að sækja um aðild að ESB eða ekki.
-----------------------------
Fram kom einnig að áhrif Islands á laga-
setningu vegna Evrópska efnahagssvæðis-
ins væru takmörkuð.
FJÓRIR framsögumenn ræddu um
framtíð samningsins um Evrópska
efnahagssvæðið og hversu lengi
hann muni duga íslenskum hags-
munum og valkosti í Evrópumálum á
málþingi á miðvikudag á vegum Fé-
lags stjórnmálafræðinga, Samtaka
um vestræna samvinnu og stjórn-
málafræðiskorar Háskóla Islands.
Agúst Einarsson prófessor taldi
hagsmunum íslands betur borgið
með aðild að Evrópusambandinu en
Ámi M. Mathiesen sjávarútvegsráð-
herra taldi sjávarútvegsstefnu ESB
útiloka aðild íslands og kvaðst ekki
sjá að endurskoðun hennar breytti
því.
Auk tveggja áðumefndra fram-
sögumanna töluðu þeir Baldur Þór-
hallsson lektor og Auðunn Arnórs-
son, formaður Félags
stjórnmálafræðinga og í lok fundar-
ins svöruðu framsögumenn fyrir-
spumum.
Auðunn Amórsson var fyrsti
framsögumaður og fór hann yfir það
sem framundan er varðandi stækk-
un ESB. Hann sagði hafa verið ljóst
allt frá falli járntjaldsins að ríki
Austur-Evrópu myndu sækja um að-
ild og stæðu nú yfir viðræður við 12
ríki. Samdar hefðu verið viðræðu-
áætlanir vegna aðildammsókna og
væri yfirleitt byrjað á ýmsum málum
sem talin væm auðveld, til dæmis
sjávarútvegsmálum, en landbúnað-
armál, sem krefðust mikilla útgjalda
og teldust erfið mál, væra aftarlega í
röðinni. Þá sagði Auðunn breytingar
á skipulagi vegna stækkunar ESB
þungar í vöfum og væri m.a. rökrætt
um hversu margir fulltrúar skuli
sitja í framkvæmdastjórn ESB og
hvemig atkvæðavægi ríkja skuli
hagað. Auðunn sagði viðræðuáætl-
anir gera ráð fyrir að umfjöllun um
flest mál yrði lokið árið 2002 og að
fyrstu ríkin gætu gengið í ESB árið
2003 en raunhæfara teldist þó að
áætla að það yrði ekki fyrr en 2005.
Framfarir á íslandi
vegna EES-samningsins
Ágúst Einarsson sagði að meta
þyrfti kosti EES samningsins sem
hann sagði ótvíræða og engin áform
væm uppi um að segja honum upp.
Hann sagði samninginn síbreytileg-
Morgunblaðið/Þorkell
Baldur Þórhallsson lektor (lengst til vinstri), Árni M. Mathiesen sjávarútvegsráðherra og Ágúst Einarsson prd-
fessor ræddu um EES-samninginn og valkosti íslendinga í Evrdpumálum.
Morgunblaðið/Þorkell
Auðunn Arndrsson var meðal fjögurra framsögumanna fundarins. Við
borðið sitja Jdn Hákon Magnússon fundarsljdri og Úlfar Hauksson, Ól-
afur Stephensen og Anna Hjartardóttir sem beindu spurningum til
framsögumanna að loknum erindum þeirra.
an, hann hefði skilað íslendingum
lengra fram á við en þeir hefðu ann-
ars gert sjálfir og þar væri að finna
meginorsök framfara og frelsis í
hagkerfinu. „Nánast allar breyting-
ar á viðskipta-, samkeppnis-, fjar-
skipta-, persónuvemdar-, atvinnu-
mála-, fjármagns- og
umhverfislöggjöf em vegna EES-
samningsins,“ sagði Ágúst. Prófess-
orinn sagði samninginn breytast án
áhrifa íslands, þjóðir sem gerðust
aðilar að ESB verði jafnframt aðilar
að Evrópska efnahagssvæðinu og 12
ný ríki myndu ganga í sambandið á
þessum áratug. „Þetta em 100 millj-
ónir manna sem fengju þar með aðild
að EES og við hefðum ekkert með
það að gera. Það er hægt að spyrja
sig hvað þessi ríki sjá við aðild að
Evrópusambandinu sem við sjáum
ekki.“ Hann sagði Evrópuspuming-
una snúa að Islendingum sem val
tveggja kosta, annað hvort að halda
EES-samningnum eða hefja undir-
búning aðildar að ESB, engin leið
væri þar á milli í samskiptum við
þjóðir Evrópu. Ágúst sagði styrk-
leika EES samningsins þann að
hann væri skýr, hefði hentað ESB og
EFTA vel og að smáþjóðir heðfu
ávallt komið vel út úr samstarfi inn-
an ESB. Veikleikar hans nú væra að
íslendingar yrðu að taka upp í lög-
gjöf sinni um 80% af löggjöf Evrópu-
sambandsins, hefðu ekkert með út-
færslu þeirra laga og reglugerða að
gera og ekki væri mögulegt að neita
því að taka upp lög og reglugerðir
sem tengdust EES-samningnum.
Engin þjóð hefði enn beitt neitunar-
valdi.
Ágúst taldi EES-samninginn geta
dugað íslendingum áfram en því
myndu fylgja lakari lífskjör og
minna sjálfstæði. Það væri pólitískt
hættulegt að halda sig eingöngu við
EES-samninginn. Hann sagði
skynsamlegt að leita samstöðu með-
al þjóðarinnar um þau atriði sem
menn vildu setja á oddinn í viðræð-
um við ESB, ná yrði samstöðu um
samningsmarkmið, sækja um aðild
og bera samninginn undir þjóðar-
atkvæði. Hann sagði sjávarútvegs-

Endurbætur á Þjóðmenningarhúsi kostuðu 100 milljónum meira en áætlað var
Ekkert virkt kostnaðar
eftirlit með verkinu
KOSTNAÐUR við endurbætur á
Þjóðmenningarhúsinu við Hverfis-
götu í Reykjavík nam samtals 397,9
milljónum krdna, en Alþingi veitti til
verksins 297,9 milljdnir. Kostnaður
fdr því 100 milljdnir fram úr áætlun.
í skýrslu Rikisendurskoðunar um
endurbætumar er sett fram hörð
gagnrýni á hvemig staðið var að
framkvæmdum og segir stofnunin
að í raun hafi ekkert virkt kostnað-
areftirlit verið til staðar.
Hússtjdm Þjdðmenningarhúss
kynnti forsætisráðuneytinu frum-
kostnaðaráætlun ásamt greiðslu-
áætlun vegna endurbóta á húsrnu
með bréfi 2. maí 1997. Samkvæmt
áætluninni átti heildarkostnaður að
nema 316 milljdnum, þar af var
reiknað með 46 milljdnum vegna
viðgerða utanhúss. 27. ndvember
sama ár lagði Framkvæmdasýsla
ríkisins (FSR) fram aðra áætlun, en
samkvæmt henni átti heildarkostn-
aður að nema 305 milljdnum að
meðtöldum framkvæmdum utan-
húss. Gert var ráð fyrir að fram-
kvæmdatíminn yrði 18 mánuðir.
Framkvæmdir hdfust hins vegar 4,5
mánuðum síðar en áætlað var og
átti það sinn þátt í að kostnaður
varð meiri en áætlun gerði ráð fyrir.
Aðeins kostnaður
utanhúss stóðst áætlun
Aðeins einn verkþáttur stdðst
áætlun, en það var viðgerðir utan-
húss. Kostnaður við þær var áætlað-
ur 45,4 milljdnir en kostnaður nam
43,7 milljdnum.
Áætlað var að kostnaður við ldða-
framkvæmdir næmi 14 milljönum,
en niðurstaðan varð hins vegar að
þær kostuðu 44,2 milljdnir.
Kostnaður við endurbætur innan-
húss var áætlaður 245,7 milljdnir, en
þær kostuðu hins vegar 310 milljón-
ir.
Fram kemur í skýrslu Ríkisendur-
skoðunar að frá upphafi hafi verið
dljdst hvernig ætti að fara með
kostnað við lausan og fastan búnað í
húsinu. Þessi kostnaður nam sam-
tals 35 milljönir. I upphaflegri
kostnaðaráætlun fyrir endur-
bætumar var gert ráð fyrir kostn-
aði við sýningarbúnað, en mennta-
málaráðuneytið hafnaði því að þessi
kostnaður yrði greiddur af Endur-
bótasjóði menningarstofnana og
niðurstaðan varð sú að dskað var
eftir sérstakri aukafjárveitingu til
að fá hann greiddan úr ríkissjdði.
Fram kemur í skýrslu Rfldsendur-
skoðunar að efnt var tíl forvals vor-
ið 1997 vegna framkvæmda innan-
húss. Aðeins tveir verktakar sýndu
áhuga á að bjdða í verkið og við nán-
ari athugun kom í ljós að aðeins ann-
ar þeirra uppfyllti kröfur sem gerð-
ar voru. Þetta hefði dregið úr líkum
á hagstæðu tilboði. Tilboð verktak-
ans var 35% yfir kostnaðaráætlun,
en samningar tdkust að lokum um
að hann tæki verkið að sér fyrir
upphæð sem var 10% yfir kostnað-
aráætlun. Allmargir verkþættir
vom hins vegar undanþegnir í þess-
um samningi. Ríkisendurskoðun
gagnrýnir þetta og segir að það hafi
aukið á „flælqustig framkvæmdar“
að draga verkþætti út úr útboði og
meðhöndla þá sérstaklega.
Sama var uppi á teningnum varð-
andi lóðaframkvæmdir. Upphaflega
bauð enginn í verkið en á endanum
var gerður samningur við verktaka
sem var talsvert dýrari en kostnað-
aráætlun.
Ekki gerðir samningar
um viðbótarverk
Ríkisendurskoðun telur að margt
hafi farið úrskeiðis í sambandi við
eftirlit með framkvæmdum.
„Eftirlitsaðili hafði ekki umboð til
að samþykkja breytingar sem
leiddu til kostnaðarauka. Þær hefði
verkkaupi átt að samþykkja sér-
staklega. Þetta hefði bæði arkitekt
og verktaka átt að vera ljdst. I raun
var ekkert virkt kostnaðareftirlit til
staðar. Það er lýsandi fyrir ástandið
sem ríkti að á sama tíma og fjár-
munir verksins voru uppumir var
m.a. verið að gera útlitsbreytingar
sem höfðu í fór með sér kostnaðar-
auka. Á þessum tíma virðist hafa
verið lögð megináhersla á að ljúka
verkinu fyrir opnunardag og virðist
kostnaðareftirlit hafa algjörlega
farið forgörðum. Þegar nálgast lok
verksins bætti FSR við eigin starfs-
manni til eftirlits á verkstað."
í verklýsingu eftirlitsaðila kom
fram að gera skyldi viðbdtarsamn-
ing vegna allra breytinga á verkinu,
en þær voru fjölmargar. Þetta var
hins vegar ekki gert. „I viðtali við
arkitekt verksins kom fram að hann
taldi það hlutverk eftirlitsaðila að
stöðva þær tillögur arkitekta sem
ekki rúmuðust innan fjárheimilda
verksins. Taldi hann eftirlitsaðila
ávallt hafa fengið fullnægjandi upp-
lýsingar um allar þær ákvarðanir
sem teknar vom varðandi breyting-
ar.“
Ríkiscndurskoðun segir að áætl-
anagerð hafi ekki nýst til eftirlits
vegnaþess að ekki hafi nægilega
verið vandað til hennar. Hússljómin
átti samkvæmt bréfi forsætisráðu-
neytisins að gefa ráðuneytinu ár-
lega skýrslu um stöðu verksins.
Engin slík skýrsla var gerð, en ljóst
hafi verið að gerð slíkrar skýrslu
hefði kallað á vandað kostnaðar-
“PPgjör og mat á greiðslustöðu. Ef
þessar upplýsingar hefðu legið fyrir
hefði verið tekið fyrr á fjárhags-
vanda verksins. Tekið er fram að
forsætisráðuneytið hafi ekki kallað
eftir þessum upplýsingum.
Þá segir Rfldsendurskoðun að
upplýsingaflæði og sainráð við
Framkvæmdasýslu ríkisins við eftir- j
Iitsaðila hefði ekki nægt til að
tryggja fullnægjandi eftirlit með
verkinu. Margar ákvarðanir, sem
voru teknar á verkstað, hefðu falið í
sér breytingar á útboðsgögnum og
til þess hefði þurft formlegt leyfi
hússtjórnar.
Rekstrarkostnaður
áætlaður 45 milljónir
í fjáraukalagafrumvarpi, sem nú
liggur fyrir Alþingi er gerð tilaga
um að veittar verði 37 milljdnir til
kaupa á „ýmsum húsbúnaði" í Þjdð-
menningarhúsið. Ennfremur er gert
ráð fyrir 63 milljdn krdna auka-
fjárveitingu vegna „endurbdta" á
húsinu. Þá er ennfremur gerð til-
laga um 12 milljöna krdna auka-
fjárveitingu vegna „umframgjalda“
í rekstri.
í fjárlagafrumvarpinu er gerí; ráð
fyrir að rekstur Þjdðmenningar-
hússins kosti 45,3 milljónir á næsta
ári, en áætlaður kostnaður á þessu
ári er 21,4 milljdnir.