Morgunblaðið - 01.12.2000, Blaðsíða 50

Morgunblaðið - 01.12.2000, Blaðsíða 50
MORGUNB LAÐIÐ 50 FÖSTUDAGUR 1. DESEMBER 2000 % Þjóðleg verslun Dulbúinn rannsóknarblaðamaður ræð- ir við enskumœlandi verslunarfólk. Þeim útlendingum fer stöðugt fjölgandi, sem eru hraðmæltir á íslenska tungu. Á þetta var minnt á málræktarþingi, sem haldið var fyrir skemmstu undir yfir- skriftinni „íslenska sem annað mál“. Þessi ánægjulega þróun skapar vitanlega fjölmarga nýja mögu- leika, sem nýta ber til fullnustu. Ekki er að efa að þeir út- lendingar, sem búa á íslandi og átt hafa þess kost að nema tungu vora, eru reiðubúnir að leggja sitt af mörkum landi og lýð til fram- dráttar. Má það raunar heita sjálfsagt að þeir endurgjaldi með því móti nám sitt og kynni af þeirri einstöku menningarþjóð, sem ísland byggir. Til álita hlýtur að koma að slíkt endurgjald verði lögfest í ein- hverju formi, t.a.m. á þann veg að það verði sett sem skilyrði fyrir dvalarleyfí. VIÐHORF Eftlr Asgeir Sverrisson Eðlilegt er aðuppíhug- ann komi þau nýju tækifæri, sem þessi þekking skapar, á sviði kynningar á íslenskri menningu erlendis. En þótt þau tíðindi sem bárust af málræktarþingi um stöðu ís- lenskrar tungu hljóti flest hver að teljast gleðileg leiddu umræður þar í ljós að enn er víða pottur brotinn. Sérstaka athygli vakti erindi ís- lenskumælandi útlendings, sem upplýsti að það þýddi ekkert fyrir hann að tala íslensku i verslunum hér á landi, starfsfólkið svaraði honum jafnan á ensku. „Ég hef jafnvel talað íslensku við starfs- fólk í verslun og haldið áfram að tala íslensku allan tímann en það svaraði mér alltaf á ensku,“ sagði þessi fyrirlesari, samkvæmt frá- sögn Morgunblaðsins. Þetta er að sönnu skelfilegt ástand. Að sjálfsögðu getur ekki talist viðunandi, hvað þá ásættan- legt, að verslunarstéttin sýni ís- lenskri tungu slíka óvirðingu. Þama er sýnilega þörf fyrir bragarbót-jafnvel átak. Ykkar einlægur taldi það skyldu rannsóknarblaðamannsins að kanna hvort rétt væri að af- greiðslufólk svaraði jafnan á ensku þegar við það væri rætt á móðurmálinu. Ég taldi heppileg- ast að dulbúast til að opinbera ekki þjóðemi mitt. Nautabana- búningurinn hafði greinilega skroppið saman við síðustu hrað- hreinsun. Það tók í húfuna í vind- strengnum á Laugaveginum en sökum rigningar varð ég að fara í stigvél og skilja lellumar eftir heima. Ég skundaði beint inn í tísku- verslunina „Bongo’s". „Góðan dag.“ „Howdy stranger," svaraði af- greiðslustúlkan, sem var sláandi þjóðleg í sjón; kaffibrún, með ljóst hár úr plastflösku, klædd hlýrabol og gallabuxum, sem aðeins náðu rétt niður fyrir hné. „Bíddu, ert þú ekki íslensk?“ „You bet, bom an’ a raised in the Hrepps." „í Hreppunum já, en hvers vegna svarar þú mér á ensku?“ „Well, I sees you ain’t from ’roun’ here. I mean that there costume sure is a somethin’.“ „Hann tilheyrir nú mínu menn- ingarsamfélagi og ég kann vel við hann. En hvers vegna tölum við ekki íslensku?" „Well now, look here, if you lik- es your costume, that’s fine with me. Every old bam has its roof, as they say on the Skeids. But we’ll never talk Icelandic with all you forejgners. Dig?“ „Ég skil ekki...“ „Well that’s the way it is and that’s the way we like it in this a here country. Now, what can I do foryou?" Eg leit í kringum mig. Þetta verkefni ætlaði að reynast erfið- ara en mig hafði órað fyrir. „Hvað kostar ljósgræni, skósíði leður- frakkinn í glugganum?" „Well now that depends. Is you is or is you ain’t?“ „Ég skil ekki...“ „I said, is you is or is you ain’t?“ Stúlka, sem hafði verið að skoða lekkert tígur-dress, sneri sér að mér, brosti og sagði: „She’s asking if you’s a member of Bong- o’s VlP-club, ’cause then you get’s a 15% discount. Just say: I is, I is.“ „Ert þú ekki líka íslensk?" ,As Icelandic as skyr and smjör.“ „En hvers vegna svarar fólk alltaf á ensku í búðunum þegar það er ávarpað á íslensku?“ „Well you know, I’ve kinda been a wonderin’ about that.“ ,And have you found an answer?" sagði ég og áttaði mig ekki fyrr en um seinan á að nú var ég líka byrjaður að tala ensku. „No, no he encontrado ninguna respuesta. Lo siento,“ sagði stúlk- an, sem ætlaði að kaupa sér dressið. „Þú svaraðir mér á spænsku! Þú sagðist ekki hafa fundið svar! Hvers vegna svaraðir þú mér á spænsku?“ „Well, I mean you was a talkin’ in a foreign language and I kind of decided to do the same, you know, courtesy an’ all.“ „Well now, how’s a tryin’ on this here leather thing?“ sagði afgreiðslustúlkan og gerði sig lík- lega til að þröngva mér í ljós- græna, skósíða leðurfrakkann. Ég hljóp út og beint inn í herra- fataverslunina „Chez André“. „Góðan dag,“ sagði ég við mann- inn, sem kom svífandi á móti mér. „Well H1 be... That there cost- ume sure needs a fixin’,“ sagði af- greiðslumaðurinn. Aftur hljóp ég út. Ég varð að viðurkenna fyrir sjálfum mér að sennilega hefði ég betur haldið mig við ballettinn. Almættið hafði næstum því ábyggilega ætlað mér annað hlutverk í lífinu en að iðka rannsóknarblaðamennsku. „Go home,“ urraði gömul kona um leið og ég gekk inn í kaffihúsið „Fléttan og skófin“. „Komið fagnandi, ljúfi herra. Hvað má bjóða yður?“ var sagt dimmum karlaróm. „Ég ætla að fá kaffibolla og svo ætla ég að biðja þig að hringja eft- ir áfallahjálp." „Það er alveg sjálfsagt. Fáið yður sæti, kaffið kemur um leið og presturinn." Nú fyrst tók ég eftár því að maðurinn var ekki eins og ég á lit- inn. „Þú ert útlendingur,“ sagði ég- „Þér eigið kollgátuna,“ svaraði hann. „En þú svarar mér á íslensku." „Já vitanlega og ég veiti því at- hygli að þér kjósið einnig að tjá yður á því tungumáli. Þér hljótið að vera frá Spáni.“ FJÖLMIÐLUN Rannsókn á umfjöllun þriggja dagblaða um íþróttir kvenna Ein af hverjum tíu fréttum um konur Niðurstöðurnar koma íþróttafrétta- mönnum á óvart Nær níu af hverjum tíu fréttum á íþrótta- síðum þrigg;ia dagblaða fjalla um íþróttir karla samkvæmt nýrri rannsókn. Arna Schram skoðaði niðurstöður rannsóknar- innar og ræddi við yfírmenn íþrótta- frétta blaðanna. Sögðu þeir niður- stöðurnar koma á óvart. Karlar og konur í umfjöllun íslenskra blaða um helstu hópíþróttirnar 100-i 80^ 60^ % 40 -j 20 —I o-l I 83% I Knatt- Hand- spyma knattl. _§5Q- Konur Körfu- knatti. Morgunblaðið/Sverrir Iþróttafréttamenn segja að mikið sé fjallað um afrekskonur í íþréttum á siðum blaðanna. INNAN við ein af hveijum tíu frétt- um eða lengri greinum á íþróttasíðum dagblaðanna, Morgunblaðsins, DV og Dags, Qallar um íþróttir kvenna. Nær níu af hveijum tíu fréttum eða grein- um fjalla því um íþróttir karla en aðr- ar umfjallanir á íþróttasíðum dag- blaðanna snúast um almennar íþróttafréttir, þ.e. fréttir sem ekki tengjast neinni sérstakri íþróttagrein með tilliti til kynferðis. Þetta er meðal helstu niðurstaðna rannsóknar Hilmars Thors Bjarna- sonar fjölmiðlafræðings og kennara við Háskóla Islands og Jódísar Bjamadóttur, nema í félagsfræði við HÍ, á íþróttaumfjöllunum dagblað- anna þriggja á eins árs tímabili. Tald- ar voru allar íþróttafréttir og íþrótta- greinar áttunda hvem dag á tímabilinu frá 1. maí 1999 til 30. apríl 2000. Segir Hilmar Thor að tilgangur- inn með því að skoða fréttir og lengri greinar á þessu tímabili hafi verið sá að ná yfir knattspymuvertíðina sem og handboltavertíðina. Vekur hann jafnframt athygli á því að ekki hafi í þessari könnun verið litið til stærðar fréttar eða greinar. Lítil frétt vegur með öðmm orðum jafnþungt og til dæmis heil opnugrein. Hér á eftir verður því aðeins talað um frétt þó hvort tveggja geti verið um að ræða frétt eða grein. I könnuninni vom taldar samtals 2.310 fréttir á fyrrgreindu tímabili. AIls 1957 eða 85% þeirra snemst um íþróttir karla, en alls 165 eða 7% þeirra snerast um íþróttir kvenna. Alls 188 eða 8% þeirra snemst hins vegar almennt um íþróttir óháð kyn- ferði. Flestar fréttimar vom um knattspymu eða 57,1%, en næstflest- ar vom um handknattleik eða 14,2%. Því næst kom umfjöllun um körfu- knattleik sem var 9,7% af íþróttaum- fjöllun dagblaðanna. Hlutur annarra íþróttagreina á síðum blaðanna var 2,7% eða minni. Að sögn Hilmars Thors var hlutfallið nokkuð jafnt á milli dagblaðanna þriggja, þ.e. áhersla þeirra á íþróttagreinar virtist vera nokkuð svipuð. Þess má geta áður en lengra er haldið að niðurstöður þessarar könn- unar, varðandi umfjöllun um iþróttir karl annars vegar og kvenna hins vegar, em í samræmi við aðrar kann- anir sem gerðar hafa verið um sama efni hér á landi. Fjölmiðlanefnd íþróttasambands íslands gerði til að mynda sams konar könnun árið 1990. Þar kom fram að konur fengu 10,3% umfjöllunarinnar á íþróttasíðum dag- blaðanna en karlar 72%. Nfundi hver viðmælandi karl í könnun Hilmars Thors og Jódísar var einnig litið til þess hve oft væri rætt við fólk á íþróttasíðum dagblað- anna og það síðan greint hve oft hefði verið rætt við karla og hve oft hefði verið rætt við konur. Eftir talningu kom í Ijós að viðmælendur í íþrótta- fréttum hafi alls verið 679 á könnun- artímanum. Þar af hafi níu af hverjum tfu viðmælendum verið karl og þar með innan við einn af hveijum tíu kona, þ.e. í 92% tilfella var viðmæl- andi karl en 8% tilfella var hann kona. Þegar litið var til stöðu viðmælanda í íþróttafréttum blaðanna með tilliti til kynferðis kom í Ijós að karlkyns viðmælendur vora í flestum tilfellum íþróttamenn en því næst þjálfarar og þar á eftir talsmenn íþróttafélags eða íþróttahreyfingar. Kvenkyns viðmæl- endur vom hins vegar í nær öllum til- fellum íþróttakonur. Kvenkyns við- mælendur vora með öðmm orðum afar sjaldan í hlutverki þjálfara eða talsmanns íþróttafélags eða -hreyf- ingar. Þá var í könnuninni litið til mynd- birtinga á íþróttasíðum dagblaðanna. Kom í ljós að níu af hverjum tíu \jós- myndum á síðunum em af körlum. Eins og áður segir snerist meira en helmingur íþróttafrétta dagblaðanna þriggja um knattspymu, þar á eftir um handknattleik og því næst um körfubolta. Aðrar íþróttagreinar fengu mun minni umfjöllun. I könn- unninni var fundið út hve hlutur kvenna í þessum í umfjöllun um íþróttagreinamar væri mikill. Kom í Ijós að af umfjöllun dagblaðanna um knattspymu voru 4% frétta um knatt- spymu kvenna. í umfjöllun um hand- knattleik vom 17% frétta um hand- knattleik kvenna og í umíjöllun um körfuknattleik vom 8% frétta um körfuknattleik kvenna. Að mati Hilmars Thors er heildar- niðurstaða könnunarinnar sú að íþróttir kvenna eiga erfitt uppdráttar á íþróttasíðum dagblaðanna. Hver ástæðan hins vegar er er honum ekki kunnugt um. Endurspeglar hún þátt- töku karla og kvenna í íþróttum? Eða endurspeglar hún markhópinn, þ.e. þann hóp sem talinn er helst lesa íþróttasíðumar? Til að leita svara við þessum spum- ingum hafði blaðamaður samband við yfirmenn íþróttasíðnanna á dagblöð- unum þremur. Fyrstur verður fyrir svöram Sigmundur Ó. Steinarsson, yfirmaður íþróttafrétta á Morgun- blaðinu. Hann segir að niðurstöðum- ar komi sér á óvart og dregur í efa að marktækt sé að telja fréttir áttunda hvem dag. Það nægi ekki til að gefa rétta mynd af umfjöllun íþróttasíðn- anna. Segir hann að í auknum mæli hafi verið skrifað um íþróttir kvenna á undanfömum árum í Morgunblaðinu. Bendir hann einnig á í þessu sam- bandi að 80% af efni íþróttablaðs Morgunblaðsins hafi verið lagt undir íþróttir kvenna hinn 7. apríl sl. og tek- ur fram að líkurnar á því að það blað- hafi lent í úrtakinu séu einn á móti átta. „Islendingar eiga marga afreks- menn í röðum kvenna sem mikið er skrifað um,“ segir hann. „Bestu dæm- in um það em Vala Flosadóttir, Guð- rún Arnardóttir og Martha Ernsdótt- ir. Ef könnunin hefði farið fram á meðan Ólympíuleikamir í Sydney stóðu yfir hefði komið fram að yfir 60% af umfjöUun blaðsins um íslenska keppendur væm um konur.“ Meiri fjánnunir til karlaíþrótta Niðurstöður rannsóknarinnar koma Erlingi Kristenssyni, íþrótta- fréttamanni á Degi, einnig á óvart. Dregur hann í efa að niðurstöðumar endurspegli umfjöllun á fréttasíðum Dags. „Ég er sannfærður um það að umfjöllun um íþróttir kvenna hefur aukist síðustu árin en þó kannski ekki í samræmi við sífellt meiri umfjöllun um íþróttir almennt. Það kemur hugsanlega tii vegna þess að umfjöll- unin hefur aukist frekar um dellu- íþróttir karla, á borð við aksturs- íþróttir en slíkar íþróttir fá sífellt meira rúm á síðum stærri blaðanna.“ Stefán Kristjánsson, yfirmaður íþróttairétta á DV-Sport, segir eins og hinir tveir að niðurstöðumar komi sér á óvart. Segir hann að DV hafi þvert á móti verið að auka umfjöllun sína um kvennaíþróttir. Hann geti ekki nefnt nákvæmt hlutfall í því sam- bandi en það sé þó ömgglega mun hærra en niðurstöðumar gefi til kynna. Stefán segir jafnframt að það sé ekki rétt að íþróttir kvenna eigi erfitt uppdráttar á íþróttasíðum DV-Sport. Hann bendir þó á að árangur geti í þessu sambandi skipt einhveiju máli. Landslið karla í knattspymu standi svo dæmi sé tekið framar getulega séð en landslið kvenna í knattspymu. „Hluti af skýringunni er að meiri fjár- munum er varið í karlaliðið en kvennaliðið í knattspymu auk þess sem sérsamböndin veija minni íjár- munum til karlaíþrótta en kvenna- íþrótta.“
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.