Skírnir - 01.01.1898, Qupperneq 46

46
Krít.
Grikkir ekki að greiða nema 2‘/s %' ársvöstn af því fé. Tyrkjum var því
næst boðið að rýma burt ör Þassalíu, en þeir vildu draga það þar til er
Krítar-málinu væri til lykta ráðið. Eu þeim var þá hörðu hótað og urðu
þeir að rýma burt úr Þessalíu í ákveðna tíð.
En nö er af Krít að segja, að þar stóð alt fast í gömlu stímabraki,
mest fyrir skort á samkomulagi milli stórveldanna: Eösar höfðu þegar í
ársbyrjun lagt það tíl, að Georg, yngri sonur Georgs Grikkjakonungs og
bróðir konungsefnis Grikkja, sem er mágur Yilbjálms Þjóðverjakeisara,
yrði gerður að landstjóra á Krít. En Vilhjálmur keisari, sem jafnan hefir
verið Grikkjum inn versti maður í hvívetna, reis öndverður gegn því, og
á hans bandi varð Austurriki; kváðu það ilt til eftirdæmis, ef Grikkjum,
sem kveiktu ófrið árið áður á Balkanskaga í banni allra stórvelda, yrði
nú launuð sö fásínna og óhlýðni með því að gera son Grikkjakonungs að
landstjóra á Krít, en allir vissu að það væri fyrsta sporið til að taka Krít
undan yfirráðum Tyrkja og leggja eyna undir Grikkland. Varð því ekki
af þeirri ráðagerð meira að sinni, þó að Bretland og Ítalía og Frakkland
styddi tillögu Rösa. Leið nó svo fram eftir árinu, að ekki bar tii tíð-
inda. Stórveldin höfðu að nokkru leyti umsjón með stjórninni þar og
gættu griða og friðar. Þeim kom saman um að heimta saman toila og
skatta (en tróa ekki Tyrkjum fyrir því) og láta svo þing Kríteyinga fá
féð til umráða. I borgunum Canea og Retínó gekk þetta alt vel, en í
Kandia þvi miður. Kandía er borg í þeim hluta eyjarinnar, er Bretar
áttu til að gæta. Þar var fult af flóttafólki Mahómetstrúar, sem flúið
hafði þangað ofan úr sveitum fyrir ásókn kristinna manna. í borginni
var hálf fimta þúsund tyrkneskra hermanna undir forustu Edham passja.
Bretar höfðu að eins 120 hermenn i borginni, og alls ein 400 í béraðinu
öllu þar i kring.
6. Sept. fór Reid ofursti í Bretaliði við 20 menn til að setja nýja
skattheimtumanninn inn í embætti í tollhúsinu. En óðara en hann var
þar kominn, hóf vopnaður skríll skothríð á húsið. Péll þar ekki allfátt
af liði Breta, en hinir komust nauðulega undan. Skríllinn brendi tollbúð-
ina, drap brezka vara-konsúlinn og rændi hús hans, og vóru þar þó
tyrkneskir hermenn á verði til gæzlu. Á herbúðir Breta utan borgar
var ráðist, og sumir af liði þeirra drepnir, en hinir komust undan til skipa.
Eldur var borin í öll hús kristinna manna og þeir ýmist brældir inni eða
drepnir þegar út komu. Alls var talið að um 1200 kristinna manna
hefði verið í borginni og hefði vart 400 af þeim komist lífs af. Börn og