Skírnir - 01.01.1898, Side 47

Krit.
47
konnr vóru myrt jafnt sem karlar, og konur einatt svívirtar fyrst, en
hræjunum limlestum kastað fyrir hunda og hrafna á strætin. Edham
passja og lið hans horfði á aðgerðalaust, utan hvað sagt var að nokkrir
af hermönnunum heíði skotið á Breta. Einn staðgengill enskur, Hálfdán
(Haldane) að nafni féll þar. Bretar skttu nú á borgina næsta dag og
gerðu landgang ásarat hálfu fjðrða huudraði hermanna, er Frakkar og
ítalir sendu á land. Báðu þá Tyrkir vægðar. Á Edham passja vóru born-
ar þungar sakir; kölluðu Bretar hermdarverk þessi orðin fyrir glæpsam-
legt afskiftaleysi hans og vanstjórn. Heimtu að hann seldi fram for-
sprakka spillvirkjanna og afhendi Bretum í hendur vígi borgarinnar.
Varð hann að gera þetta nauðugur, og létu Bretar hengja báðulega nokkra
verstu spillvirkja foringjana þvert á móti mótmælum Edhams passja, sem
vildi láta soldán staðfesta dauðadóm þann, er herdómur Breta hafði dæmt.
En þvi var ekki sint. Svo var heimtað af Edham, að hann léti herlið
sitt taka öll vopn af tyrkneskum landslýð.
Þessi hryðjuverk Tyrkja mæltust ið versta fyrir, sem von var á, er
þan spurðust út um öll lönd. Sendiherrar Breta, Frakka, ítala og Rúsa
í Miklagarði sömdu undir mánaðamótin sameiginlegt áskorunarbréf til
soldáns um að kveðja alt herlið sitt burt af Krit innan ákveðins tíma;
kváðu það nú sýnt, að lið það væri eigi gagnlaust að eins til að halda á
friði og reglu, heldur sé það til beins friðspillis og tálmaði því að Krít-
armálinu yrði til lykta ráðið. í bréfinu var og sagt, að ef soldán færi
ekki tafarlaust eftir þessum fyrirmælum, skyldu veldi þessi reka alt lið
hans af eyjunni og gera honum aðra kosti harðari. Til þessa bréfs fengu
sendiherrarnir samþykki stjórna sinna. Soldán reyndi að draga málið á
langinn, kvað meðal annars fyrst þurfa að semja um fullnaðarráðstafanir
fyrir því, hversu Krít yrði stjórnað eftirleiðis, og þá er um það hefði
samist við sig, væri næBt um að ræða, hvort og hve nær hann kveddi
hurt setulið sitt af eynni..
Nú svöruðu veldi þessi honum, og vóru stutt í spuna, að um það
hvernig Krít yrði stjórnað, yrði hann nú ekki spurður að sinni, herliðið
yrði hann að kveðja brott, en sjálf skyldu þau halda uppi friði og reglu
á Krít. Nú snéri soldán sér til vinar síns Yilhjálms Þjóðverjakeisara og
hét á hann til liðveizlu gegn íhlutun þessara velda um innanríkismál sín.
Vilhjálmur svaraði honum vinsamlega, tjáði honum meðhug sinn og trygt
vinfengi; kvaðst engan þátt eiga í íhlutun veldanna, en gat þess jafn-