Skírnir - 01.01.1898, Síða 55

Djóðverjaland.
55
En nú kom þeim til hugar, að svo kynni að fara, að þeir gæti eigi greitt
Bretum fé það, er þeirn var gert að gjalda, og kynni Bretar að taka land
af þeim að fornspurðu upp i ekuldina. Portúgalsmcnn eiga landgeirann
milli Transvaal og hafs og járnbrautina frá Delagóa-flóa npp að Trans-
vaal. Á þessum flóa og laudgeiranum ásamt brautinni hefir Bretora lengi
leikið hugur, en Þjóðverjar hafa þar á móti spornað, að Bretar mætti fá
ráð á Delagóa-flóa og landgeira þessum. Þetta, sem nú skal frá skýrt,
er eigi fullyrðandi, en ég hefi það eftir „DipIomaticus“, sem ritar í Fort-
nightly Review og þykir manna fróðastur um, hvað bak við tjöldin gerist
bjá stjórnum Norðurálfu, enda reynist það oftast, að hann fer ekki með
hégóma-má). Það er víst, að Bretar og Þjóðverjar hafa gert samning
nokkurn með sér, er miklu varðar bæði löndin, því að frá því sagði Cham-
berlain lýðlendu-ráðberra í ræðu; en efni samningsins hefir ekki birt verið.
nDiplomaticus“ þykist þó hafa áreiðanlega vitneskju um innihald hans,
og segir það sé þess efnis, að Þjóðverjar og Bretar hafl komið sér saman
um, að þeir einir, og aðrir eigi, skuli kaupa af Portúgalsmönnum þær
nýlendur i Afríku, er þeir vilja selja, og hafi skift með sér, hver svæði
hvorir um sig skuli kaupa og hvert verð fyrir gefa, en Portúgalsmönnum
munu þeir lána fé gegu trygging í nýlendunum og mnni þannig fá þær
til sin smám saman. En ekki á að herða á að salan fari fram þegar,
holdur verður farið þar eftir hentugleikum Portúgals, sem semur svo um,
að veita Bretum og Þjóðverjum forkaupsrétt að nýlendum sinum (þeir
höfðu þegar 1891 veitt Bretum slíkan forkaupsrétt að öllu landi sínu
suður af Zamhesi). Segir „Diplomaticus11, að þegar Bretar hafi fengið þau
lönd, sem til standi eftir samningi þessum, þá eigi þeir (að því með töldu,
sem nú eiga þeir fyrir) meira en helming allrar Suðurálfunnar, og það
langsamlega betri helminginn.
Þetta er að því leyti merkilegt, að það ætti að geta orðið til að eyða
ágreiningsefnum framvegis um langan tíma milli Breta og Þjóðverja i Afriku.
Þá er og almælt, að samningur Þjóðverja og Breta hafi náð að ein-
hverju til afstöðu beggja þcssara velda í Asíu, og talið vist, að Þjóðverj-
ar hafi játað frumreglu Breta um, að öllum þjóðum skyldi jafnt undir
höfði gert með verzlun á því landsvæði í Asíu, sem Þjóðverjar ráða fyrir.
Bretar kalla þossa stefnu sína „að halda dyrunum opnum“ {„tlie open door
pólicyu) og vilja engri þjóð þola að eignast neina iandshluta af Sinlandi
nema bún viðurkenui þessa frumreglu með heinum samningi.