Skírnir - 01.01.1899, Side 48

48
Búa-þáttur.
gjafa Breta. Þð að Bflum færi viturlega og hðflega í þeim viðskiftum,
þá blaudaðist engum hugur um það, hvorki þar né annarstaðar, að upp
frá þessu mundi Bretastjðrn, að minsta kosti meðan Cliamberlain væri
við völd, sæta fyrsta færi til að reyna að brjðta Transvaal undir vald
sitt. Jamesons árásin hafði sýnt þann tilgang, og það var engin ástæða
til að ætla, að frá honum yrði horfið, þðtt framkvæmdum yrði frestað
litla hríð, þar til lítið eitt liði frá, svo að eigi skyldi líta eins berlega
svo flt eins og in nýja ofbeldisárás væri beint framhald innar fyrri.
í flestöllum siðuðum löndum eru engin almenn lög, sem veiti fltlend-
ingum, sem setjast að í landinu, þegnrétt; heldur geta slikir útlendingar
að eins fengið fullan þegnrétt sem innlendir menn með sérstöku lagaboðí
í hvert sinn. Þannig er þetta hjá oss, og, að því er ég til man, í öllum
ríkjum í álfu vorri. Það eru að eins lönd, sem eru eð byggjast og ðska
að draga að sér innflytjenda-straum, sem gefa hverjum útlendingi þegn-
rétt eftir tiltekinna ára dvöl í landinu, og þá gegn því, að fltlendingur-
inn vinni hollustueið stjórn landsins og afsverjiþeim alla hlýðnioghollustn,
er liann var áður þegnskyldu háður. Þannig getur útlendingur t. d. í
Bandaríkjunum öðlast þegnrétt eftir 5 ára óslitna dvöl í landinu, en þö
því að eins að hann hafi 5 árum áður en hann öðlaðist þegnréttinn lýst
skriflega yfir tilgangi sínum, að verða Bandaríkja-þegn, og hafi þá þegar
afsvarið alla hlýðni og hollustu sínum fyrra drottni; og í Canada getur
hver fltlendingur fengið þegnrétt, þegar hann hefir dvalið 3 ár í landinu,
unnið hollustueið og afsvarið sína fyrri hollustu. Það er hvervetna tal-
ið innlent mál, hverja Iöggjöf hvert ríki hefir um það að veita útlend-
ingum þegnrétt. Bkkert ríki í heimi hefir minsta rétt til að skifta sér af
þegnréttislöggjöf annars ríkis framar en hverju öðrn algerðu innanlands-
málefni þess. Ef útlendingum getst ekki að þognréttislöggjöf einhvers lands,
geta þeír látið vera að flytja þangað; en vilji þeir þangað flytja, verða
þeir að sjálfsögðu að sætta sig við þegnréttislögin eins og hverja aðra
löggjöf i landinu.
í 14. grein samningsins milli Breta og Transvaalþjóðveldis 1884 var
svo ákveðið: „Allir menn, sem ekki eru af villimannakyni, skulu, ef þeir
hlýða landslögum í Suður-Afríku-þjóðveldinu, (1) hafa fult frelsi til að
koma inn í landið með sifjaliði sínu, ferðast um það og setjast að í því,
hvar sem þeir vilja; (2) þeir skulu eiga rétt á að leigja eða eiga hfls,
verksmiðjur, blrgðabflr, búðir og lóðir undir þessar eignir; (3) þeir
mega reka þar verzlun, hvort heldur sjálfir eða með umboðsmönnum, sem