Skírnir - 01.08.1909, Blaðsíða 41

Abraham Lincoln.
233
hefta alla frekari útbreiðslu þrælahalds eða jafnvel banna
það með öllu. En Suðurríkjamenn, sem áttu gróðurekrur
miklar, en lögðu miklu minni stund á iðnað og verzlun
en Norðurríkjamenn, lögðust fastlega á rnóti þeirri viðleitni
og kváðust ekki mega vera án svartra þræla, með því að
þeir væri betur fallnir til allrar vinnu í heitu löndunum
þar syðra en hvítir rnenn. Eftir því sem fólkinu fjölgaði
í Bandaríkjunum og bygðin færðist vestur á bóginn, harðn-
aði rimman og nú varð það aðalágreiningsefnið, hvort
leyfa skyldi eða banna þrælahald í hinum nýju »fylkjum«
(territories) og ríkjum.
Arið 1820 komu Norður- og Suðurríkin sér saman um
svofelda sáttamiðlun í þrælamálinu, að það skyldi leyft í
Missouriríki, en bannað um aldur og æfi í öllum »fylkj-
um« og ríkjum fyrir norðan 36c 30' breiddarstig. En
hinn svonefndi Missouri-sáttmáli átti sér ekki langan ald-
ur. Suðurríkjamönnum tókst ekki að koma í veg fyrir,
að »vinnufrelsið« breiddist lengra út suður á bóginn, enda
þótt samveldisþingið og stjórnin í Washington væri löng-
um á þeirra bandi og gerði Norðurríkjunum mikið ógagn.
Hófust nú mestu viðsjár milli Norður- og Suðurríkjanna,
sem hér yrði oflangt að skýra frá.
A þinginu fylti Lincoln flokk þeirra manna, sem voru
mótfallnir útbreiðslu þrælahaldsins og leiddi rök að því,
hve ánauð svertingja væri ill og hrópleg. Hann kvað
Bandamenn mundu grimmilega gjalda þess einhvern tíma
fyr eða síðar, ef þeir héldu uppteknum hætti, að styðja
að þrælkun svertingja með löggjöf sinni og stjórnarfari.
En mál eitt, sem hann hafði haft til meðferðar, sýnir ber-
lega skoðun hans á þrælkun og þrælahaldi.
öldruð svertingjakona koin einu sinni inn i skrifstofu
hans og tjáði honum raunir sínar. Hún hafði verið am-
bátt manns eins, sem hafði fluzt til Illinois og geflð þar
konunni og börnum hennar frelsi. En nú vildi svo tilr
að einn sonur hennar varð að takast ferð á hendur til
New-Orleans. Oðara en hann sté þar fæti á land, var
hann tekinn höndum af nokkrum lögregluþjónum og