Skírnir - 01.04.1913, Síða 62

158
Nútíma hngmyndir nm barnseðlið.
brjóstþolið og þau skilvit, sem þjóðbrautir liggja um frá
umheiminum og inn í vitundina. Mikið er fengið með
því. Þá má haga áreynslunni eftir þroskanum.
Þó að sú þekking sem þannig má fá um eðli líkam-
ans sé mjög í molum, tekur málið þó fyrst að vandast,
ef mæla skal andans aflið, sem þó skiftir mestu. Af eðli
þess leiðir, hvernig maðurinn er í heild sinni, heigull eða
hetja, spiltur eða göfugur. Stöðugt verða menn að mynda
sér dóma um andans orku sjálfra sín og annara, barna
og fullorðinna; mestu skiftir þó um dóma fullorðnu mann-
anna um börnin, því að þeir eru einvaldsskipanir, sem
börnin verða að hlýða mótmælalaust, en súpa þó seiðið
af, ef ranglega er dæmt.
Einhver algengasta villa í skoðunum manna um börn-
in er sú, að þau séu að eins litlir menn, smámyndir full-
orðna fólksins. Ef þetta væri svo, mætti ætla börnum
störf sama eðlis og þroskuðum mönnum, en minni að
vöxtum. Og þetta hefir verið gert og er enn þá gert á
fjölda marga vegu, börnunum til mikils ógagns.
Sumar hliðar þessa mismunar liggja öllum í augum
uppi. Barnið hefir minni reynslu, minni þekking, færri
hugmyndir, færri orð, aðrar hneigðir, önnur viðfangsefni
en hinir fullorðnu. Alt veldur þetta miklum inun. Þó
koma ekki fram í því dýpstu séreinkenni barnsandans,
heldur í veikri eða vantandi stefnufestu, í óþrosk-
uðum skilningi, hugviti og dómgreind. At-
hugum þessi atriði hvert fyrir sig.
I öllum hugsunum og gerðum barna skortir stefnu-
f e s t u. Barnið er hverfult og óstöðugt, dregst að hverju
nýju, sem fyrir það ber, en gleymir því á næsta augna-
bliki, fylgir stutta stund hverri hugsun, hverjum dutlung.
I verkunum sézt þetta bezt, þegar barn á að reka eitt-
hvert erindi, fara smá sendiferð. Fullorðinn maður geng-
ur beina leið, rekur erindið og snýr hiklaust við. Hann
sýnir stefnufestu. Barnið aftur á móti gengur í ótal krók-
um, skiftir um gangstétt, horfir hugfangið á hvað sem