Skírnir - 01.01.1914, Side 98

98
Ritfregnir
féll fremur í þessa áttina en hina, og áhrif þess á þaS sem fyrir
yarð getur hann sk/rt, af því hann þekkir þau öflin er verka á
yfirborðinu. Og skáldinu er jafnheimilt aS lýsa þeim mönnum sem-
eldfjallaeðliS býr í eins og jarSfræðingnum aS lýsa Heklu og gos-
um hennar. Hvorttveggja er til, hvaS sem fullkomnum skilningi líSur.
Þó persónur G. G. hagi sér nú stundum öðru vísi en fólk flest,
tekst honum furðanlega aS hafa lesandann meS sér og blása hon-
um í brjóst trú á þaS að einmitt svona mundu þessar persónur
hafa fariS að. Þetta traust á sögumanninum kemur af því, aS frá-
sögnin ber vott um aS hann skynjar og finnur til fyrir þær per-
sónur sem hann lýsir, hann hefir þær allar í sór, sér meS augum
þeirra og heyrir meS þeirra eyrum. Hann finnur upp n hár hvernig
hver þeirra verður að hreyfa sig, ganga, standa og anda, þar sem
hún er stödd í svipinn, og gefur oft með litlu atviki sýn inn í
hugann, sem fullvissar um aS svona var það. Samlífinu viS nátt
úruna lýsir hann víða ljómandi vel, og margar af náttúrulýsingun-
um, sem ofnar eru í frásögnina, anda sönnum skáldskap.
Eru það svo íslendingar og ísland sem hann lýsir í þessum
sögum? Það er eftir því sem á er litið. EfniviSurinn er eflaust
íslenzkur. Svona persónur og svona land mundi víst ekki fæðast
í huga neins skálds sem ekki hefSi orSiS fyrir djúpum áhrifum af
landi voru og þjóS og bókmentum. Landið er auSþekt, þó skáldiS
sjái þaS auSvitaS á sína vísu í hillingum endurminninganna og víki
sumu viS. Lifnaðarhættirnir og lífskjörin eru og íslenzk, þótt eng-
inn bóndi á landinu sé nú eins fjármargur og Örlygur á Borg —
eg býst ekki við aS tíundarsvikamál rísi af því þótt slíkt só í
skáldsögu — og víst eru þessar sálir af ísleuzkum toga spunnar.
Mér finst t. d. eg kannast ofurvel viS eðli Ormars Örlygssonar,
að vilja geta unnið sigurinri, en hirSa ekki um sigurinn sjálfan,
hafa óbeit á því að vaka yfir því sem þegar er fengið og gera sór
mat úr því. íslendingar eru góSir í áhlaupi, síður til úthalds.
Þá vantar oft metnað til framhalds og þaulsetu, og þeir eru gjarnir
á að skifta um markmið og láta vaða á súðum —
»alt af má fá annað skip
og annaS föruneyti«,
finst mór vera rammíslenzkt. Og hver veit þó hvaS er íslenzkt og
ekki íslenzkt? Mundi það ekki vera svo, að 1 hverri þjóS sóu
saman komnir synir allra þjóða, en mismargir af hverri?
Hvað sem því líður, þá hefir G. G. í þessum bókum af skáld-
legri andagift skapað land og fólk sem gaman er aS kynnast. Sög-