Fjölnir - 01.01.1839, Page 79

79
að skjera, hve mikið maður smátt og smátt kanu að liafa
numið af bókum, eður f)eír, sem hafa átt mestan þátt í
mcutun lians ; og ekki verður í móti mælt, að þeír fari
mikiis góðs á mis, er ekki skeíta þeím. “Blindur er
bóklaus maður”, seígir máltækiö; og þó mörguin virðist
þeír lítiö hafa að notið bóka til framfara sinna, af {mí
þeír hafa lítil mök við þær haft, þá hafa flestir notið
að kunnáttu annarra; enn öflgasti máttarstofn þessarrar
kunnáttu voru bækurnar, þegar vel er Ieítað; eínstakir
menn gjeta því að eíns verið án bóka, að mannkinið allt
skorti þær ekki; enn mannkinið gjetur ekki án þeírra
verið, nema ineð skaöa si'niim; og tækist so ílla til, kjæini
þaö fljótt niður á hvurjum eínstökum, til huekkis alinenn-
íngs velferðar. Bækurnar eru annað augað mannsins;
þær eru kjennendur heíinsins. Hvnr eínstakur maður
reínir lítið, sjer skammt, nær til fárra; bækurnar bæta
úr þessu öllu: þær færa honum heítn til sín það sem
hugsað hefir verið og talað — það sem fram hefir farið
og menn hafa reínt á nálægum og fjarlægum stöðum og
á öllum tímuin, og hanu gjetur valið úr því það, setn
hann vill og liann higgur helst til nitsemi og ánægjn af.
J)ar að auki eru þaö optast liinir skinugri meðal mann-
anna, er verða til að taka saman bækur, og flestir vanda
meír til bóka, sem koma eígu firir almenníngs sjónir,
enn þegar þeír eíga tal við menn. Jieíi1 fá bókunum það,
sem þeíreíga best, það, sem þeír vita áreíöanlegast, vits-
muni sína og skilníng; og trauölega mistekst nokkruin
so, að hann setji á bækur eínbera vitleísu. Nitsemi
8Ú, er menn liafa af mentum og bóknámi, er margháttuð;
og þeír koina tímar, að ekki verður af koinist, nema
því að eíns að mentun sálarinnar hafi ekki verið látin
sitja á hakanum; auðlegð nægir hvað af hvurju ekki til
að afla þeím virðíngar, er stæra sig af heímsku sinni,
og það fer að verða algeíngara, að meta menn líka nokkuð
eptir vitsmunum og annarri fullkomnun andans. jþeím