Fréttir frá Íslandi - 01.01.1875, Blaðsíða 13

ELDGOSIN.
13
einnig ær sínar. GróSur aliur var gisinn mjög, en furðu kjarngóður. Svo
snomma sem unnt var, tóku menn að hreinsa tún sín. par sem vatni
varð veitt á túnin, varð hreinsunin miklu auðveldari, pví að askan skolað-
ist aptur burt með vatninu; þáfœrðumenn ogöskuna í gryfjur, ertilþess
voru gjörvar í lágum í túnunum, og bávu þar yfir torf og mold og hroða.
Víða feykti ösku yfir aptur þar sem hreinsað hafði verið, en þá var hreins-
að aptur. 1 hreinsanir þessar gengu nær allar voryrkjur; er gjört orð á
þvi, hve kappsamlega menn hafi gengið að þessu verki, enda hafði það
þann árangur, að túnin urðu ekki ónvt það sumar. Jafnvel leit svo út
framan af sumri sem allgóður grasvöxtur mundi verða á túnum, en þá
komu hitar miklir og langvinnir, svo að jörðin varð of þurr og sums staðar
skaðbronnd, einkum á bölum og hólum. Af hinum hreinsuðu túnum fjekkst
lijer um bil helmingur af töðu móti því sem er i meðalári, cn sums stað-
ar nokkru meira. Af engjum fjekkst enn minna að tiltölu, sums staðar
þriðjungur móts við í meðalári, sums staðar allt að sjöttungi, sums staðar
varla neitt, einkum á þurrlendum jörðum. Víða höfðu menn raunar reynt
að hreinsa engjarnar eins og túnin, en fáir fengu annað því svo sem þörf
var á. Var grasið því sums staðar svo gisið upp úr öskuskófinni, að
sláttumaðurinn sló ekki nema á 1 hestádag, eða jafnvelenn minna. pað
gjörði og nokkuð um, hvað lítið fjekkst af engjum, að engjasláttur byrjaði
í seinasta lagi, sökum þess hvað seint gekk að slá túnin. Alls staðar
var seigbeitt mjög, einkum á öllu harðlendi. pað fór að likindum, að eigi
rjeðust menn í að setja jafnmargt fje á vetur sem að undanfömu, og
fækkuðu margir fje sinu til muna, sumu heima hjá sjer, en sumt ljetu
þeir í kaupstaði fyrir kom handa því fje, er eptir var og sett var á vetur.
Fje var óvenjulcga feitt á hold, í meðallagi mörvað, en ullarlítið. Ekki
bar mikið á veikindum i fjenaði, en viða vom kindur klaufsárar, og margt
af ungu fje var meira eða minna tanngallað. pví var helzt lógað, en hið
fullorðna sett á, og lifði rúmur helmingur af því hjá íiestum, en hjá snm-
um fullir tveir þriðjungar og þar yfir. Um sumarið og haustið komu
nokkur rifveður, er feyktu öskunni og dreifðu; rauk þá nokkuð á hinar
öskulausu sveitir, en eigi til skemmda. Á mýrum og mosum sat askan
lengst, og var þar enn undir árslok eins til þriggja þumlunga þykkt ösku-
lag. pó var askan þá yfir höfuð mikið farin að þverra.
pað er ómögulegt að telja til skaða þann allan, er öskufall þetta
hefur gjört hjeruðum þeim, er urðu fyrir því, og þá þvi síður að meta
hann til nokkurs verðs, en vist er það, að tjónið varð mjög mikið. Svo
er sagt, að 16 bœir á Efra-Jökuldal hafi alveg lagzt i eyði um sinn, en
meiri eða minni skemmdir hafi orðið á undir 200 jörðum öðrum. Raunar
er það talið víst, að flestar þessar jarðir nái sjer aptur þegar fram líða
stundir, og sumar þeirra að líkindum innan skamms. Einnig þykir lík-
legt, að jarðir þær, er í eyði lögðust, muni aptur verða byggilegar með
tímanum, en þó óvíst, að sumar þeirra bíði nokkum tíma fullar bœtur.
pað er talið mjög misráðið, að fólk flýði af jörðum þessum og reyndi eigi