Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 02.01.1886, Page 12

12
leg; hún snýr í landnorðr og útsuðr; er hún 48 fet á lengd, enn
18 fet á breidd að utanmáli; dyr eru á norðvestrhliðinni við hinn
vestra gafl, og aðrar á hinni hliðinni við austrgaflinn. Naumast
held eg, að tótt þessi sé hoftótt; því ekkert sést fyrir millumvegg
eða afhúsi, né þeim kennimerkjum, sem þær hoftóttir hafa, er eg
hefi áðr fundið; tótt þessi hefir heldr ekkert nafn, það eg veit.
Kirkjugarðrinn er fyrir austan bœinn; þar hefir og kirkjan staðið,
enn er nú nýflutt úr kirkjugarðinum og bygð af timbri;
stendr kirkjan nú fram undan bœnum og snýr ekki í austr
og vestr.
í austanverðum kirkjugarðinum á kórbaki, meðan kirkjan stóð
þar, er sýnt leiði Kjartans Olafssonar; það er bæði langt og hátt,
og miklu stœrra enn önnur leiði; er nú nýhlaðið upp eða gert yfir
það, og hefir því alt af verið þannig við haldið; leiðið snýr í norðr
og suðr og er það eina leiði í kirkjugarði, sem eg hefi þannig séð
snúa. Ofan á leiðinu liggja nú 8 steinabrot af fimstrendu eða
margstrendu stuðlabergi, líklega Baulusteini; þessi brot eru öll
saman 9 fet á lengd; fimm af þeim eru með rúnum; um innihald
þeirra skal eg vera því fáorðari, sem margbúið er að lesa þær að
því er verðr, og einkanlega vegna þess, að ekki verðr sannað, að
þau heyri fornöldinni til, eða að hér standi nafn Kjartans. Á tveim-
ur þessum brotum, sem eiga saman, eru rúnirnar einna læsilegast-
ar, eða á öðru; þetta hafa verið álitnar fornrúnir og steinn Kjart-
ans, sjá Eggerts Olafssonar og Bjarna Pálssonar Ferðabók bls.
255—61; þar er og mynd af steininum, sem þar er sýndr í einu
lagi, enn er þó talað um, að hann sé í þremur brotum, enn er þó
ekki nema í tveimur; þetta er því ekki nákvæmt, og eins mun
ráðning rúnanna meira eftir ímyndun. Dr. jur. Konráð Maurer,
prófessor við háskólann í Munchen, hefir fyrstr sýnt, að steinn
þessi muni ekkí eldri enn frá 14.— i5.öld2. Að sömu niðrstöðu hefir
komizt dr. Gustav Storm, og adjunkt Nygárd, sem skoðuðu stein-
inn 18743. Sigurðr Guðmundsson málari hefir tekið myndir af
þessum fimm rúnasteinabrotum, sem eru prentaðar ásamt nokkurri
skýringu í ísl. þjóðsögum I. bls. 235—236. f>essi fyrrtaldi steinn,
mynd nr. 1, er þar sýndr í tveimr brotum; han heldr og, að
hann sé ekki sá rétti; þar á móti getr hann þess til, að þau þrjú
steinabrot, mynd nr. 2, kunni að vera steinn Kjartans. f>essar
myndir af steinunum sýndust mér nákvæmar, að því eg gat séð,
enn einungis þyki mér það nokkuð ólíklegt, að þessi steinn sé svo
gamall legsteinn, og einkanlega sé hann úr Baulu; á tfmamótum
1) Sbr. og Antikv. Ann. IV. bls. 343—4 og Antiqu. de L’orient.
2) Isl. Volkssagen, Leipz. 1860, bls. 64—66.
3) G. Storm: Minder fra en Islandsfærd, Chr. 1874, bls. 77—78.