Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 02.01.1886, Page 32

3 2
ofan eða flatt; grasbrekka er utan í Faxinu að neðan, og eggslétt
graseyri þar niðr frá ofan með ánni; upp á Faxinu þar inn við
ána er mjðg fallegt1. f ar sem það verðr ekki rengt, að þingið
hafi verið í Stafholtsey, enn þó sjást engin kennimerki, og með
því að engu öðru verðr hér við komið, þá er það getgáta mín, að
búðirnar hafi staðið hér upp á Faxinu, þar sem nú er afbrotið af
ánni, enn þingið hafi verið haldið á eyrinni þar niðr undan brekk-
unni inn við ána; það var þá réttnefni, að kalla þennan þingstað
þverárþing, með því þingið stóð rétt við þverá, þar sem hún rann
þá ein, og þingbrekkan, sem Sturlunga talar um, verðr þá brekkan
upp frá grundinni, þar sem sjálft þingið var háð, sem þegar er
sagt; enn komi nokkur með það, sem betr fer, og á við, skal mér
vænt um þykja. Af eyrinni hlýtur áin og af hafa brotið mikið,
sem nærri má geta, þegar Hvítá kom öll út 1 þ>verá, og þær sam-
einuðust þar. Eg hefi áðr látið þá meiningu í ljósi, að eg ekki
vil byggja á tómum getgátum, ef annars er kostr; enn hér sé eg
ekki fœrt að ráða úr þessu á annan hátt, sem sennilegra verðr,
því þingstaðrinn hefir þó hér einhvers staðar hlotið að vera, og væri
hann ekki af brotinn, þá liggr það í augum uppi, að einhver
kennimerki — og eg vil segja mikil — hlytu að sjást eftir þingstað í
svo víðlendu og fjölbyg'ðu héraði, sem bæði Borgarfjörðr og Mýrar
eru, og sem var það þriðja lögákveðna héraðsþing í Vestfirðinga-
fjórðungi. Öðruvísi er það t. d. bæði á jpórnessþingi og f>ingskála-
þingi, þar sem eg fann yfir 40 búðir á hvoru fyrir sig2.
þ>að er ekki hœgt að ákveða, nær Hvítá byrjaði fyrst að
1) Fyrir mörgum áram, þó síðan eg man til, myndaðist hér vað á
Hvítá, sem kallað var Faxvað; þegar eg fór þar síðast, minnir mig að
farið væri, þegar að vestan var komið, ofan til við Nesfaxið, og þá ofan
eftir stórri eyri, sem var í ánni; var þá komið upp að sunnanverðu néð-
an til við Eyjarfaxið; nú er vað þetta löngu af.
2) Eg skal geta þess, að gizkað hefir verið á, að þingið kunni að hafa
verið suðr á Faxendanum, þar sem bœrinn Ey nú stendr; enn ýmislegt
mælir þó á móti þessu. Fyrst er það, að hér sjást engar búðartóttir,
samkvæmt því sem eg hefi áðr sagt; það væri nokkuð undarlegt, ef
hvert hús á bœnum skyldi einmitt vera bygt ofan í hverja tótt, svo að
engin kennimerki sæist, ekki einu sinni út undan neinu húsi; þetta gæti
ekki átt sér stað; enda margar tóttir hlytu samt að sjást; dœmin eru
nóg, að bœir eru bygðir á þingstöðunum, og sést þó fjöldi tótta; það er
heldr ekki víst, að bœrinn hafi verið bygðr síðar enn þingið kom þar.
Annað er það, að hér í nánd við bœinn er enginn völlr, sem bæði er
sléttr og þurr, hentugr til að heyja þingið á; fyrir vestan bœinn, með-
fram brekkunni, er tjörn, og méð brekkunum fyrir austan bœinn er fremr
mýrlent; og í þriðja lagi er það, sem þýðingarmikið er, að þá var þing-
staðrinn nær Hvítá, eins og hún rann þá, heldr enn |>verá; var því ekki
ástœða að kenna þingið fremr við f>verá enn Hvítá. f>að má og sanna,
að fornmenn völdu fyrir þingstaði nálægt ám eða rennandi vötnum, þar
sem fallegast var; inn við jpverá var því ólíkt fallegri staðr.