Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 02.01.1886, Blaðsíða 41

4
í ísl. Fornbréfasafni, nr. 124, bls. 492—496, er máldagi, settr
á Alþingi 1226 um ostatoll til Viðeyjarklasturs af Kjalarnesþingi.
f>ar segir: „Sa maldage var giorr a alþinge at raðe Magnúsar
biskops. en Snorre Sturluson hafðe vppe j logrettu oc nefnde vatta.
at a meðal Reykianess oc Bozar skal giallda af hverivm bæ þeim
er ostr er giorr. slikan hleif sem þar er giorr. til staðarensj Viðey
hvert havst“. Jón Sigurðsson heldr, bls. 493, að þetta bendi til að
Kjalarnessþing hafi um þessar mundir ekki náð lengra enn til
Reykjaness, enn Arnessþing frá Reykjanesi til J>jórsár, og að
ostatollrinn hafi verið lagðr á alt þingið, sem klaustrið var í, eða
milli Botnsár og Reykjaness1. Bending um þessa héraðaskiftingu,
er í Grágás Kb. 167. k. bls. 72—73; þar sem menn skulu leggja
lag á austrœnan varning af skipum í hverju hjeraðstakmarki, þá
er talið frá „þiors ar ose til reykianes, fra reykjanesi til“ . . .; enn
því miðr er hér eyða í handritið; það er líklegt, að hér hafi líka
staðið vestra takmarkið á Kjalarnessþingi2. J>að mætti taka fram
fleira þessu máli viðkomandi, en þetta hygg eg nœgja til að sýna
hin fornu fjórðungaskifti.
Föstudagskvöldið eftir alt þetta fór eg frá jpingnesi og ofan
að Hvítárvöllum, þvíað eg þurfti að fara suðr hið neðra fyrir framan
Hafnarfjall; var þá komið allvont veðr, enn eg hafði þá aflokið
þeim helztu rannsóknum.
Lauga'rdaginn 27. sept. gjörði eg dagbók mína, fór svo á
stað frá Hvítárvöllum og út Andakíl, kom að Hvanneyri; þar bjó
Grímr háleyski, Egils s. bls. 57. „Grími hinum háleyska gafhann
(Skallagrímr) bústað fyrir sunnan Borgarfjörð, þar er kallat var á
Hvanneyri. J>ar skamt út frá skarst inn vík eigi mikil. Fundu
þeir þar andir margar, ok kölluðu Andakíl, en Andaltílsá, er þar
féll til sjávar. Upp frá á þeirri til þeirrar ár, er kölluð var Grímsá,
þar í milli átti Grímr land“. I.andnám Gríms hefir því verið milli
Grímsár og Andakílsár. Vík þessi skerst inn úr Borgarfirði að
sunnan, sem þeir einungis kölluðu Andakíl; nú er, sem kunnugt er,
1) Jón Sigurðsson álítr því, að þverárþing haíi náð suðr að Hval-
firði éða Botnsvogum, sjá og bls. 493, sem og er það eina rétta; því
hvorki gat Kjalarnessþing náð vestr að Hvítá, og því óhugsanlegra er,
að þverárþingi hefði verið skift sundr í miðjunni, og sinn helmingrinn
verið í hvorum fjórðungi, enn það hefði orðið að vera, ef fjórðunga-
mótin hefðu verið við Hvítá; slíkt gat ekki staðizt samkvæmt hinni
fornú niðrskipan í Grágás, sem að ofan er sagt; að Vestfirðingafjórðungr
og þverárþing, hafi haft sömu takmörk að sunnan, var og Jóns Sigurðs-
sonar álit; hann hefir að vísu ekki, það eg veit, ritað beinlínis um fjórð-
ungamótin, enn eg veit hans skoðun, af því, að eg mintist á þetta við
hann einu sinni.
2) Dr. juris V. Finsen, dómari í hæstarétti, segir neðan máls: »Hér
eyða samsvarandi svo sem 8 stöfum«.
6