Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 02.01.1886, Page 54

54
mörk hafi til forna átt þar ítök, t. a. m. engi eða hestagöngu, þá
geta slík örnefni, — hvernig sem á þeim hefir staðið, — engan
vafa vakið um það, að Breiðabólstaður hafði þegar fengið sitt fulla
nafn, er Landnáma var rituð. En þar sem Landn. segir á öðrum
staðnum, að „Hængr hafði undir sik lönd öll fyrir austan Rangá
hina eystri, Vatnsfell til lækjar þess er fellr fyrir utan Breiðaból-
stað ok fyrir ofan þverá, allt nema Dufþaksholt ok mýrina“; . . .
en á hinum staðnum: „Baugr nam Fljótshlíð alla at ráði Hængs
ofan um Breiðabólstað til móts við Hæng“, þá sýnist í fljótu áliti
sem þetta reki sig hvort á annað. þ>ó mun hvort tveggja vera
rjett. Um landnám Baugs er ekki að villast: þ»að er Fljótshlíð öll
út um Breiðabólstað og láglendið fyrir neðan hana, beggja megin
þ>verár, þar sem nú heita Aurar, líklega þvert yfir til Markarfljóts.
Baugur hefir raunar ekki kallað Fljótshlíð lengra en landslagið
gaf tilefni til, og því að eins gat hann kallað bæ sinn Hlíðarenda;
en samt hefir hin yfirgripsmeiri merking nafnsins: „Fljótshlíð11 ver-
ið á komin, þegar Landn. var rituð. Land það, er Hængur hafði
undir sjer fyrir austan Rangá hina eystri, hefir verið að ofanverðu:
Vatnsdalsfjall með fellunum þar fram af tillækjar þess sem Flóka-
staðaá verður úr; ekki samt ofan um Breiðabólstað, annars stæði
það i Landn. f>að gat heldur ekki verið, þvi á þessu svæði var
það, sem Baugur átti landið „til móts við Hæng“. Út frá Flóka-
dalsá hefir Hængur þar á mót haft undir sjer land „allt fyrir ofan
f>verá, nema Dufþaksholt ok mýrina“. þ>annig kemur allt þetta
heim. En satt er það, að þessi staður í Landn. er ekki sem Ijós-
astur; svo er og í stöku stöðum víðar; höf. gerir sjer svo mikið far
um að vera stuttorður. A þessum stað nefnir Landn. þverá því
nafni sem hún enn hefir. Hún hefir því ekki heitið Deildará. Af
bæjarnafninu Deild, verður ekkert ráðið: enginn veit, hvernig á því
stendur, eða hvort það er fornt. Margir bæir aðrir eru eins líkleg-
ir til þess, að áin hafi nafn af þeim; en hún þarf þess ekki við ;
hún hefir sitt eigið nafn: þverá, og tveir næstu bæirnir hafa nafn
af henni. Ekki getur Flókastaðaá heldur verið sama sem Deildará,
því að þá þyrfti Landn. ekki að segja: „Vatnsfell til lækjar þess,
sem fellr fyrir utan Breiðabólstað“, hún gæti þá sagt: ’Vatnsfell til
Deildarár’ eða ’til lækjar þess, sem er upptök Deildarár’. En það
gjörir hún ekki, sem ekki er von, því hún sýnir á öðrum stað
hvar Deildará er, svo berlega að um það getur enginn vafi verið:
Svo segir nfl. í 5. p. 2. kap. „þórólfr bróðir Asgerðar nam land, at ráði
hennar, fyrir vestan Fljót, milli Deildará tveggja ok bjó í þórólfs-
felli'''. Um fórólfsfell verður nú ekki vilzt: Fellið heldur enn
nafninu. Deildará ytri er annaðhvort þ>órólfsá eða Marðará; það
eru smá-ár tvær fyrir vestan fellið og skammt i milli; kemur þ>ór-
ólfsá úr gljúfri rjett við fellið; en Marðará er utar, og er hún minni.