Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1933, Page 12

12
Helgu, dóttur sinni, er átti svart Úlfsson Jörundarsonar aurgoða, sem
talinn er að hafa búið í Odda. — Líklegra þykir mér, að Oddi hafi
byggzt snemma, ef til vill af Hrafni Hængssyni fyr en hann kemst
að Hofi, og hann svo selt manni, sem vel gat borgað, eða átt þar
leiguland og á nefndum jörðum.
9. Þórunn, móðursystir þeirra Þorgeirs, »nam Þórunnarhálsa
alla« (Landn. 17, Sturlubók); mun það hafa verið um sama leyti
(c. 940). Bærinn Háls var í byggð fram á 19. öld — og þó í eyði
við og við — og var stundum kallaður Þórunnarháls (t. d. í Sveita-
bók frá 18. öld). Bærinn stóð norðan-undir hálsi einum, sem er
áfastur Bjólffelli og að innri enda þess; stóð hann þar við ríkar
bergvatns-uppsprettur og sneri vestur. Hann hefir verið stöðugt í
byggð síðan 1845, en þá, Heklugos-árið, var Næfurholt flutt þangað,
og hefir bærinn síðan kallazt Næfurholt. — Mikið grjót og klettar
stórir hafa fallið úr hálsinum heim að bænum, og úr fjallinu, víða
langt inn á tún, sem mörg merki sjást til, þó mikið væri hreinsað
burt, einnig sett í túngarða, að því, og stór klettur sprengdur upp,
fast við bæjarhúsin. — í hinum minnilegu jarðskjálftum 1896, þegar
húsfreyjan beinbrotnaði undir baðstofuþakinu í rúmi sínu og sonar-
barn hennar beið bana við hlið hennar, var bærinn fluttur norður
fyrir lækinn, þar sem hann nú er.
Þórunn hefir numið Bjólffell, hálsana (hann er skiptur sundur,
um fjárhúsin), þar inn-af og allt umhverfis —, en mjög óvíst um
hliðarnar inn um Næfurholt, sem ekki geta hálsar kallast. (Næfur-
holtsfjöllin).
10. Kolur Óttarsson ballar »nam land fyrir austan Reyðarvatn
og Stotalæk, fyrir vestan Rangá og Tröllaskóg, og bjó í Sandgili.
Hans son var Egill, er sat fyrir Gunnari Hámundarsyni (á Hlíðar-
enda) hjá Knafahólum og féll þar« (Landn. 15) árið 986. Þá átti
Egill þrjá uppkomna syni, sem allir voru i bardaganum, og gjaf-
vaxta dóttur, og hefir því líklega verið á fimmtugsaldri. Móðir Egiis
var Steinvör, systir Starkaðar undir Þríhyrningi, er afi þeirra nam.
Þetta landnám Kols er mjög seint og hið síðasta á Rangárvöllum,
er Landnáma nefnir, liklega gerzt um 960—970; verður ekki ákveðið
fyllilega. — Kolur nam land fyrir austan Reyðarvatn og Stotalæk
(= Stokkalæk). Hér er ekki sagt allt land, enda mun varla svo hafa
verið. Óhugsandi er, hvernig sem á er litið, að maður, sem hafði
umráð yfir öllu því landi, hafi gengið fram hjá því víðáttumikla
landi, sem var fegurra, betur í sveit komið, með þykkara og ljósast
grasgefnara jarðvegi þar sem Keldna-land var, en byggt uppi í Sand-
gili. — Landnám þetta er svo seint, að varla kemur til mála, að