Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1960, Side 6

10
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
þessarar yfirbyggingar eða gerð. Hið eina er, að 1692 er komin hurð
með panelverk, á járnum og með lokuskrá, fyrir framan sáluga herra
biskupsins, meistara Jóns Vigfússonar, legstað. Bps. B VIII 5, bls.
109.
Enn má nefna Mælifellsannál, er við árið 1690 segir, að biskup vav
grafinn innan kirkju í útbrotinu á múrnum bak við altarið, hvar hann
sjálfur hafði sér legstað kosið. Ann. Bmf. I bls. 572.
Úttektin 1692 gefur til kynna, að hann hafi verið grafinn utan
kirkju og því er sett hurð í kórvegginn.
1 ferðabók þeirra Eggerts Ólafssonar og Bjarna Pálssonar segir,
að hinn gamli múr um kirkjuna sé nokkuð laglegur og gerður af fer-
strendum höggnum steinum. Kalkbindingin er sögð vera endingar-
góð. Segja menn, að kalkið muni hafa verið brennt úr skeljum. Þetta
halda þeir félagar óvíst, þótt notaðar hafi verið óbrenndar skeljar
til íblöndunar. Reise igiennem Island II, Sor0e 1772, bls. 735, sbr. 65U.
Síðustu markverðar heimildir, sem hér verða notaðar, eru annars
vegar í Höskuldsstaðaannál, en hins vegar í ritum síra Þorsteins Pét-
urssonar, Lagagriplu og Sjálfsævisögunni. Lúta þær að byggingu
þeirrar steinkirkju, er nú stendur að Hólum og eru samtíða smíð
hennar.
í Höskuldsstaðaannál kemur skýrt fram við árið 1757, að múrinn
ljúki þá um kórinn á Halldórukirkju. Ann. Bmf. IV bls. 502.
Virðast lýsingarnar frá 18. öld gefa til kynna, að múrinn sé þá enn
furðu heillegur og þó nokkurt mannvirki, þar eð í honum sjást glugga-
tóftir og jafnvel stigaþrep.
í Höskuldsstaðaannál segir svo við árið 1759, að þá hafi verið
farið að grunnmúra steinkirkjuna og hafður fyrir undirstöðu grund-
völlur gamla múrsins að austan- og sunnanverðu, en nyrðri hliðar-
veggur lagður nær því eftir miðju kirkjugólfi eða nokkru norðar.
Var nýja kirkjan þá færð til austurs og suðurs, en allar stúkur eða
útbrot af felld. Ann. Bmf. IV bl. 507-8.
Þessi heimild er hin mikilsverðasta, því hún tengir steinkirkjuna
ótvírætt við múr Auðunar rauða, og segir berum orðum, að undir-
stöður SA-horns kirkjunnar séu undirstöður múrsins.
1 heimildum síra Þorsteins er ekki jafngreinilega komizt að orði.
í þeim báðum kemur fram, að kirkjunni hafi verið skekkt til suðurs
og gekk annar undirstöðugröfturinn fram eftir miðju kórgólfi, norð-
an til við altarishornið. Var grafið undir hönd meðalmanni og rask-
aðist því grafarró biskupa 17. aldarinnar, þeirra á meðal Jóns Vig-