Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1985, Side 8

12
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
Rannveig Ingimundardóttir flutti með syni sínum að Hólmi og dó
þar 12. júní 1806. Ólafur bjó í Hólmi til ársins 1818, flytur þá að Segl-
búðum í Landbroti og á þar fyrir höndum 20 ára búsetu.
I Þjóðskjalasafni er ýmsan fróðleik að finna um Ólaf og íjölskyldu
hans, ekki síst að því er varðar dagfar og efnahag. Um aldamótin 1800
og framan af 19. öld var það í verkahring presta að fella dórna um
hegðan og kunnáttu sóknarbarna sinna. Skylda foreldra var að upp-
fræða börnin sómasamlega í réttri trú. Þetta var fært inn í sálnaregistur
frá ári til árs. Glöggt er af mörgu að þessar umsagnir eru yfirleitt
marktækar um mannlíf. I skörðóttum sálnaregistrum þeirra sr. Bergs
Jónssonar á Prestsbakka og sr. Páls Pálssonar í Hörgsdal um árin 1805—
1825 er þessara heimilda að leita um Ólaf Þórarinsson og heimili hans.
Fram um 1820 er hegðun og kunnátta undir einum hatti. Einkunnir
Ólafs eru orðin prýðilega, driftarmaður, rnæta vcl, dáðavel, artuglega.
Svipað er Sigríði Pálsdóttur háttað. Árið 1808 er Ólafur sagður drift-
armaður og Sigríður „eins í sínu standi." Árið 1811 er hún sögð
stjórnsöm.
Árið 1822 fá kunnátta og hegðun hvort sína umsögn. Ólafur kann þá
dável og í hegðun er hann mjög ráðvandur. Sigríður kona lians kann
vcl í stað dávcl og í hegðun er hún rösk og stórgerð. Næsta ár cr orðið
vel notað um kunnáttu Ólafs, um hcgðun er áfram notað orðið ráð-
vandur. Um Sigríði eru notuð orðin allvcl og sæmilega. Hún hefur
grcinilcga verið hreinskiptin og sagt hiklaust hug sinn. Börnin læra ung
hænir og fræðin svo sem vcra bar og eru sögð efnileg.
Efnahagur Ólafs Þórarinssonar grcinist í varðveittum tíundaskrám
Kleifnahrcpps. Um tckjur af smíðurn lciða þær ekkert í ljós nema hvað
leiða má af þeirn líkur um að smíðakaup hafi gert Ólafi auðveldara að
afla bústofns eftir fcllisár. Glöggt er að Ólafur hefur vcrið vcl bjargálna.
Lausafjártíund hans komst hæst í 20 hundruð árið 1825 og eru þá 8
manns í heimili, en telja mátti sæmilegt framtal hvað efnahag sncrti ef
tvö lausaljárhundruð komu á hvern heimilismann. Til samanburðar má
geta þess að fjárbændur í Holti og Skaftárdal á Síðu komust á þessum
tíma upp í nær 50 lausafjárhundruð í framtali.
Meðaltal lausafjártíundar Ólafs á 10 ára tímabili 1820-1830 cr um 15
hundruð og er ýrnist yfir því eða undir að vera tvö lausafjárhundruð á
hvern hcimilismann. Árin 1827-1831 hefur Ólafur til jafnaðar 25
mylkar ær á búi og 4 mjólkandi kýr, mylkar kvígur þar mcðtaldar.
Garnlir sauðir (þ.e. eldri en tvævetra) cru 10 til jafnaðar og jafnaðartala
heimilismanna cr um 6. Tamin hross eru ýmist 5 eða 4 á þessu 5 ára