Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1989, Blaðsíða 107

Mynd 1. Teikning Tryggva Magnússonar af jólakettinum (úr bókinni Jólin koma).
GUÐMUNDUR ÓLAFSSON
JÓLAKÖTTURINN OG UPPRUNI HANS
Hver er jólakötturinn?
Allir íslendingar munu kannast við jólaköttinn, þá voðalegu skepnu
sem situr um að taka og éta þá vesalinga sem eru svo óheppnir að fá
enga flíkina á jólunum.
Fyrrum var jólakötturinn hræðilcgur ógnvaldur sem börnin óttuðust
allra kvikinda mest. Það var eðlilegt þegar örbirgðin var mikil og alls
óvíst um nokkurn jólaglaðning. Má fara nærri um alla þá sálarangist
sem jólakötturinn olli hjá kynslóð eftir kynslóð fátækra barna um allt
land. Þeim eldri þótti það óbærileg skömm að fara í jólaköttinn. Óttinn
við jólaköttinn olli því að að reynt var að sjá til þess að allir fengju ein-
hvern fatnað á jólunum. Að minnsta kosti var það haft að yfirvarpi.
Eftir því sem velmegun hefur aukist, hefur sú ógn sem stafaði af jóla—