Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1989, Blaðsíða 153

BYGGÐ Á ÍSLANDI Á 7. OG 8. ÖLD?
157
hans“.9 Það er 870 eftir Krist. Orðalagið „í þann tíð“ ber varla að túlka
á annan hátt en enn tíðkast, það er „um þær mundir“ eða því um líkt.
Dánarár Játmundar er væntanlega úr enskum heimildum Ara.
Það er því rangt sem segir gegnt titilsíðu í riti Margrétar að hin hefð-
bundna tímasetning landnáms fslands sé
... based on secondary sources, principally the Book of settlements,
written in the 13th century...
Tímasetning landnáms á íslandi samkvæmt ritheimildum er reist á
íslendingabók Ara Þorgilssonar en hún er rituð á fyrstu áratugum 12.
aldar.
„í þann tíð“, þ.e. um 870 varð ísland fyrst byggt úr Noregi segir Ari
fróði og bætir því við að þá hafi hér verið kristnir menn sem síðan fóru
á braut og létu eftir sig bækur írskar og bjöllur og bagla. „Af því mátti
skilja að þeir voru menn írskir“ segir Ari.
Margrét sleppir því að nefna að Ari tali um bækur írskar í bók sinni
þegar hún nefnir að hann tali um bjöllur og bagla. Á grundvelli bjallna
og bagla telur hún Ara hafa ályktað að mennirnir hafi verið írskir og
telur þá þjóðernisskilgreiningu byggða á veikum forsendum. Það má ef
til vill segja ef írsku bækurnar eru ekki taldar með, en um þær er þó
talað í heimildinni líka. Það er auðvitað alveg óviðunandi að sleppa
þeim atriðum úr heimildatextum sem ekki henta eigin tilgátum til þess
eins að reyna að gera tilgáturnar trúlegri. Það er einfaldlega ónákvæmt
ef ekki enn verra að reyna að laga heimildir að fyrirfram smíðuðum til-
gátum með þessum hætti eins og virðist gert á blaðsíðu 153. Á blaðsíðu
155 er hins vegar minnst á írsku bækurnar hjá Ara, en í öðru samhengi.
Hugmyndir Margrétar virðast vera þær að ekki sé að marka Ara
þcgar hann segir að norræn byggð hafi hafist hér um 870 og ekki sé að
marka Ara þegar hann segir að papar sem hér hafi verið um þær mundir
liafi verið menn írskir. Hins vegar sé hugsanlega að marka Ara, já og
jafnvel Landnámabækur, þegar talað er um kristna menn á íslandi fyrir
870 en þeir menn mega þó ekki vera írskir. Þá virðist mega taka mark
á Ara og Landnámu, samkvæmt Margréti, um það að um þær mundir
hafi komið til landsins norrænir heiðingjar. Um þetta ágæti Ara og
Landnámu iná lesa á blaðsíðu 156. Hvernig víkur þessu við? Annars
vegar er sumt að marka hjá Ara, hins vegar er sumt ekkert að nrarka.
Á stundum virðist skipta harla litlu máli hvað stendur í textunum, ef
9. íslendingabók Arafróða. AM. 113a and 113b, fol. With an introduction by Jón Jóhanncs-
son. Reykjavík 1956.