Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Árgangur

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1989, Blaðsíða 150

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1989, Blaðsíða 150
154 ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS aðstæður innanlands augljósar forsendur þess að slíkar skoðanir skjóta upp kollinum, skoðanir sem eru í trássi við ritheimildir skapaðar í bændasamfélagi og fyrir bændasamfélag. Efast er um ýmis gildi og við- horf bændasamfélagsins, einnig söguskoðun þess. fslenskt þjóðfélag hefur tekið slíkum stakkaskiptum frá því í lok síðustu aldar að ritheimildir bændasamfélagsins og söguskoðun virðast nú bæði frumstæðar og ófullnægjandi. Pær standast ekki kröfur nútíma íslendinga til sögu og söguvitundar. f öðru lagi er sérstaða íslands hvað varðar fornminjar, en fornminjar eru í augum nútímamanna ein helsta heimild urn upphaf byggðar í landinu. Eitt sérkenni íslenskra fornminja er hve fátæklegar þær eru samanborið við fornminjar á meginlöndum beggja vegna Atlantshafsins og á eyjum við þau. Ljóst virðist að ísland hefur ekki verið byggt nema í stuttan tíma miðað við þær mörgu árþúsundir sem meginlöndin í kring hafa verið í byggð. Söguleg sérstaða fslands er að það er meðal hinna yngstu landsvæða sem maðurinn tók til búsetu á jörðinni. Þetta eiga ýmsir nútíma íslendingar erfitt með að sætta sig við en þetta virðist samt staðreynd. Engar menjar hafa fundist á íslandi um steinöld, brons- öld eða fyrri hluta járnaldar. Þessi viðhorf varða eins og við sjáum tvenns konar heimildir eða upplýsingagjafa um fyrstu byggð í landinu. Annars vegar ritheimildir, hins vegar fornleifar. Báðar þessar heimildategundir eru vandmeðfarn- ar. Þær eru líka mjög ólíkar að gerð. Þær hafa yfirleitt orðið til við mjög ólíkar aðstæður og af mjög ólíkum hvötum. Vitnisburður þessara heimildategunda er því mjög oft ósambærilegur, þær upplýsa um ólíka þætti í fortíð mannsins. Þó mætast þessar ólíku heimildategundir í einum stað og cru alla jafnan bornar þar saman en það er í tímasetningu og tímatali. Þetta stafar af því að mæling tímans var fyrri tíðar mönnum töm ekki síður en nútímamönnum. Rétt er að líta á hvorn þessara heimildaflokka, ritheimildirnar og fornleifarnar, með tilliti til doktorsritgerðar Margrétar Hermanns-Auðar- dóttur. Fyrst ritheimildirnar. Meðal fornaldarþjóða við Miðjarðarhaf voru frægar frásagnir Grikkjans Pýþeasar frá Massilíu, sem uppi var um 325 fyrir Krist, af úthafinu sem umlukti jörðina. Þar sagði hann frá eyjunni Thule sem væri lengst í norðri í úthafinu. I fornöld varð síðan Thule tákn um hið ysta norður heimsins við gaddfreðinn sjóinn (mare conge- latum). Skáldin litu til Thule, eins og Virgill sem orti um hið ysta Thule, ultima Thule, og í náttúrufræði- og landfræðiritum Pliníusar
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164
Blaðsíða 165
Blaðsíða 166
Blaðsíða 167
Blaðsíða 168
Blaðsíða 169
Blaðsíða 170
Blaðsíða 171
Blaðsíða 172
Blaðsíða 173
Blaðsíða 174
Blaðsíða 175
Blaðsíða 176
Blaðsíða 177
Blaðsíða 178
Blaðsíða 179
Blaðsíða 180
Blaðsíða 181
Blaðsíða 182
Blaðsíða 183
Blaðsíða 184
Blaðsíða 185
Blaðsíða 186
Blaðsíða 187
Blaðsíða 188
Blaðsíða 189
Blaðsíða 190
Blaðsíða 191
Blaðsíða 192
Blaðsíða 193
Blaðsíða 194
Blaðsíða 195
Blaðsíða 196

x

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Árbók Hins íslenzka fornleifafélags
https://timarit.is/publication/97

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.