Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1993, Page 99

STÓLL ARA JÓNSSONAR
103
gætu merkt, í óbreyttri röð, þær Þórunni og Þuríði Jónsdætur Arasonar.
Virðist mér helst sem beitt sé hér tvíræðni í myndgerð, verið sé að glettast
við þær systur. Má láta sér detta í hug að komið sé að persónueinkennum
Þórunnar, sem var kona mikil fyrir sér, og ævi Þuríðar, sem braut klaust-
uraga Reynistaðarklausturs. Þess er að vænta að tréskerinn hafi í huga
mannjöfnuðinn forna og jafnvel jólahátíðina. Á sá sem skar ef til vill við
örlagabundið hátterni beggja kvennanna, þar sem hann gerir tening í
drekagininu efst á hægra bakstólpa stólsins. Rétt er að veita athygli í þessu
sambandi hinum stóru og áferðarfallegu hnútum við jurtabundinin og
fleiri hnútum í útskurðinum. Ef til vill er ekki of langt seilst að styðjast við
merkingarskyldleika og minnast þess að Jan de Vries sér eins konar sið í
hinu forna knútukasti, þótt leikur sá virðist óneitanlega frumstæður. Tafl
tengdist áður fyrr guðinum Óðni. Um hann og mannjöfnuð er fjallað í
Hábarðsljóðum og Lokasennu. Á teningnum í vargsgininu er skorið harla
fróðlegt atriði, sem minnst hefur verið á, þetta er hringur og bönd sem
hringnum halda, og kemur fram hakakross með íbjúgum endum. Indverj-
ar líktu taflteningnum við lykkju eða fjötur, og virðist engu líkara en
Islendingar hafi látið sig varða þá merkingu. Um tening höfðu menn orðið
húnn, en frummerking þess mun vera eitthvað sem hefur á sér hnútslag.
Vegna atriðisins á umræddum teningi er ástæða til að hafa hugfasta fræði-
skýringu þar sem sögnin að verpa (en af henni er dregið nafnorðið verpill,
þ.e. varpteningur) er sögð merkja í öndverðu að snúa, beygja, sveifla.
Rómverski sagnaritarinn Tacitus (um 55 til um 120 e.Kr.) greinir frá því að
Germanir hafi stundað teningakast og lagt fé að veði. Slíkt tafl þekkist á
víkingaöld og hefur komið í ljós að menn notuðu varpteninga úr kinda-
beini, hafa þessir hlutir fundist fjórir til fimm saman. Það sem gengur út
úr vargsgininu á hægra bakstólpa lítur út eins og meðalkafli sverðs og efri
hjölt af vissri gerð. Talið er að blóðhnefi merki meðalkafla á sverði, og
gætu verið hér tengsl við hnefa hins svonefnda hneftafls. Hettuklæddi
maðurinn á miðri neðri þverfjöl baks, sem mun merkja Jónas spámann,
skýrist í ljósi hinna stóru hnúta sitt hvorum megin við hann, og virðist
sem gerð sé grein fyrir örlagaglímu Jónasar.
Staðnæmumst við drekahausana við bak stólsins í Þjóðminjasafni
Islands og virðum fyrir okkur hinar smáu myndir sem þar eru skornar.
Mannvera einhver togar í eyra drekans á stólbrúðunni til hægri, en vængj-
uð ófreskja, líklega valhrafn, bítur í eyra drekans á vinstri brúðunni. Á
sennilega að skilja látæði veranna á þann veg að þær freisti að rífa burt
eyrun sem í er togað. Það var trú að dauðir menn yrðu slöngur eða drek-
ar, og þannig hagar að drekar Vesturlanda voru yfirleitt jarðbundnir og
illir viðskiptis. Voveiflegir atburðir í haugi koma fyrir í Egils sögu ein-