Lögrétta - 01.01.1936, Síða 23

49
LÖGRJETTA
50
starf sambandslaganefndarinnar. En bæði
kváðust þau hafa orðið fyrir vonbrigðum.
Landvarnarblaðið Ingólfur, sem þeir stýrðu
þá Benedikt Sveinsson og Ari Jónsson Arn-
alds, tók þegar í stað eindregið afstöðu gegn
uppkastinu. Skúli stendur einn við kröfur
Þingvallafundarins, sagði blaðið og birti svo-
hljóðandi símskeyti frá Kaupmannahöfn:
Stórgallar á frumvarpinu. Islendingar inn-
limaðir óuppsegjanlega dönsku valdi í utan-
ríkismáium og hermálum. Öllum þegnum
danska ríkisins heimilaður fiskiveiðarjettur
í landhelgi Islands 30—40 ár. Dannebrog
jafnlengi lögfest verzlunarflagg. Helsti kost-
urinn að sjermálin eru losuð úr ríkisráðinu.
— Þetta skeyti er að líkindum sent af Bjarna
frá Vogi, sem þá hafði dvalið um tíma í
Kaupmannahöfn. Málið var rætt þar á
stúdentafundi, urðu 19 með uppkastinu, en
15 á móti. 14 vildu ekki greiða atkvæði.
27. maí komu nefndarmennirnir heim frá
Kaupmannahöfn allir nema Skúli Thorodd-
sen; hann var lasinn og dvaldi þar enn um
hríð. 1. júní var almennur kjósendafundur
fyrir Reykjavík haldinn í Templarahúsinu, og
hafði Hannes Hafstein lofað að skýra þar
frá starfi sambandslaganefndarinnar. Húsið
fyltist brátt og komst ekki inn nema lítill
hluti þeirra, sem á vildu heyra. Voru þá
allir gluggar opnaðir, og mannf jöldinn skip-
aði sjer í stóran hóp utan við húsið. Þegar
ráðherra var að byrja ræðu sína, kallaði
Björn Jónsson framan úr húsinu og óskaði,
að fundurinn yrði færður upp í Barnaskóla-
port, svo að öllum gæfist kostur á að heyra
frásögn ráðherrans. Eftir nokkurt karp um
þetta neituðu fundarboðendurnir að taka til-
lögu hans til greina, og gekk Björn þá út.
Ráðherra flutti langa ræðu, en hún er ekki
prentuð, svo að það, sem jeg segi úr henni,
tek jeg eftir minni. Hann sagði frá mörgu
í viðureign Dana og Islendinga í nefndinni,
skoðunum Dana á málunum, er nefndin tók
til starfa, og hvernig málum hefði verið
miðlað smátt og smátt, og má sjá margt
af því í ritinu um nefndarstörfin, sem prent-
að er. Hann skýrði frá, hver atriði það væru,
sem Danir hjeldu fast við og eigi yrði að
svo komnu um þokað, og hvað aftur á móti
væri fengið, sem alt til þessa hefði verið
ófáanlegt. Var ræða hans svo öfgalaus sem
mest mátti verða, og á engan hallað. Hann
sagði, að þetta væri nú það, sem nefndin
hefði getað lengst komist, og að sá tími,
sem Islendingar yrðu samkvæmt ákvæðum
uppkastsins að láta sjer þetta nægja, væri
ekki langur tími í lífi þjóðarinnar. Hann
endaði svo með þeim orðum, að hann bæði
menn að minnast þess, að fósturjörðin,
móðir vor, þarfnaðist meir skjólfata en
skrautklæða.
Að lokinni ræðu ráðherra samþykti fund-
urinn með yfirgnæfandi meirihluta tvær til-
lögur: 1. Fundurinn heitir frumvarpi sam-
bandslaganefndarinnar fullu fylgi sínu. 2.
Fundurinn þakkar sambandslaganefndinni
starf hennar.
Næsta dag boðuðu þeir til fundar í Barna-
skólaportinu Björn Jónsson og Guðmundur
Hannesson læknir, þá á Akureyri, til þess
að ræða sambandslagauppkastið. Kom þang-
að mikið fjölmenni. Björn flutti langa og
hógværa inngangsræðu. Hann bað fundinn
að láta í ljósi þakklæti til sambandslaga-
nefndarinnar og var það gert án andmæla.
Síðan talaði hann um ýmislegt, sem honum
fanst á vanta í uppkastið og taldi að breyta
þyrfti og líklegt væri að hægt væri að
breyta. En ráðherra hafði sagt, að engu
mætti breyta í uppkastinu, ef vissa ætti, að
vera fyrir því, að ríkisþingið samþykti það.
I sömu átt og Björn, og þó ákveðnara gegn
uppkastinu töluðu þeir Guðmundur Hannes-
son og Einar H. Kvaran. I sama streng tók
Kristján Jónsson dómstjóri. En nefndar-
mennirnir tveir, Steingrímur Jónsson og
Stefán Stefánsson, mæltu með uppkastinu.
Engin atkvæðagreiðsla fór fram. Hannes
Hafstein var ekki á fundinum.
Kom það nú meira og meira í ljós í blöð-
unum, að stjórnarandstæðingar voru að
sækja í sig veðrið til andstöðu gegn upp-
kastinu. Landvarnarmenn fundu því alt til
foráttu, töldu íslenzku þýðinguna falsaða og
kölluðu, að allir nefndarmennirnir aðrir en
Skúli Thoroddsen hefðu brugðist ættjörð
sinni. Þó urðu þeir fyrir þeim vonbrigðum,
að flokksforingi þeirra, Jón Jensson yfir-
dómari, snerist eindregið til fylgis við upp-
kastið og skrifaði bækling til varnar því.