Lögrétta - 01.01.1936, Síða 66

135
LÖGRJETTA
136
hverju sinni, þegar Hálendingar voru að
leggja til sín járnbraut, þá keyptu þeir f jórar
gamlar dráttarvjelar og kom saman um að
gefa þeim einhver virðuleg og viðeigandi
nöfn. En til þess að hafa úr miklu að velja,
hjetu þeir háum verðlaunum þeim, sem kæmi
með best nöfnin. Hálendingur nokkur vann
til verðlaunanna fyrir heitin: Lúther, Galilei,
Wallenstein og Don Carlos. Þessi heiti hlutu
allra hylli og voru vjelamar skírðar þeim
með mikilli viðhöfn. I samsæti, sem haldið
var á eftir, var hinn slungni nafnahöfund-
ur spurður að því, hvers vegna honum hefði
dottið þessu ágætu nöfn í hug.
„Það er auðskildasta mál í heimi,“ sagði
Hálendingurinn. „Jeg skírði fyrstu vjelina
Lúther, af því, að hann sagði einhverntíma:
„Hjer stend jeg — jeg get ekki annað“.
Frægasta setning Galileis var: „Hún hreyf-
ist þrátt fyrir alt.“ Wallenstein sagði: „Þú
kemur seint, en kemur þó“, en Don Carlos
sagði: „Fýlan af þjer drepur mann“ — og
þess vegna var það, sagði Hálendingurinn,
„að jeg valdi þessi nöfn.“
X.
Eitt var það ótalið í skapgerð Hálendings-
ins, sem hann á í ríkum mæli, en það er
trúhneigð — trúhneigð, sem oft fer út í
öfgar hjá honum og gengur ofstæki næst.
Það er dálítið eftirtektarvert, að í smábæ
einum með tæpleg 6000 íbúum voru 15 mis-
munandi trúflokkar og sá 16. bættist í hóp-
inn með Oxfordhreyfingunni, sem er nokk-
urskonar afturgenginn hjálpræðisher. Þessir
trúaröfgar hafa, í sannleika sagt, oft verið
mjer mikið undrunarefni hjá jafn gagnment-
uðu fólki og Hálendingar eru. En þetta ligg-
ur einhvern veginn í blóðinu. Því sunnar sem
dregur í álfuna og því heitara sem blóðið
er, er þörfin dýpri fyrir vernd almáttugs
afls, enda lifa menn þar meir í heimi til-
finninga en hugsana.
Á dögum Zwinglis var í Ziirichkantónunni
stofnaður pólitískur trúflokkur ,sem nefndi
meðlimi sína „endurskírendur". Þetta var
umbótaflokkur, sem reis upp með siðabót-
inni og var henni fylgjandi, þótt hann gengi
lengra í ýmsum efnum. Markmið hans var
að efnema barnaskírnina, en láta hinsvegar
skíra fullorðna, að afnema eignarjett ein-
staklingsins, en koma á algerðri sameign
svipað og kommúnistar gera, að afnema
skatta og tíundir, að banna dauðahegningu
og afnema eiðinn, en koma upp fullkomnu
ríki Krists á jörðinni, í svipuðum anda og
hann hefði barist fyrir. Þessi einkennilega
djarfhuga umbótaflokkur mætti miklum of-
sóknum og þó meir af hálfu mótmælenda
en kaþólskra. Zwingli sjálfur gekk manna
ótrauðastur fram í því, að banna flokkinn
með lögum, að drekkja foringjum hans, en
setja aðra meðlimi hans í fangelsi. Þessi
pólitíski trúflokkur, sem átti upptök sín í kan-
tónunni Zurich og var bannaður þar fáum
árum síðar, breiddist út til annara landa og
hefur jafnvel haldist þar fram á þennan dag,
eins og t. d. í Hollandi, Þýskalandi,' Rúss-
landi og Norður-Ameríku.
í stöku þorpum Zurichhálendisins eimir
ennþá eftir að gömlum venjum „endurskír-
endanna“. Hefur nú á seinni tímum mynd-
ast nýr trúflokkur, sem nefnist „nýskírend-
ur“, og sem vinnur í svipuðum anda og
„endurskírendurnir", en þó ekki nærri eins
róttækt. Þeir láta ekki skíra börn sín fyr
en þau eru fullvaxta, þeir forðast þjóðkirkj-
una eins og heitann eldinn, en koma saman
til sameiginlegra bænagerða. Þessir „nýskír-
endur“ hafa á síðustu tímum klofnað í tvær
deildir út af mjög heitum ágreiningi um það,
hvort karlmönnum innan flokksins skyldi
leyft að bera skegg eða ekki. Annar skoð-
anamunur er ekki. Allar konur í báðum
deildunum eru skyldar að ganga með svört
hárnet.
Á 19. öldinni kom hvert atvikið á fætur
öðru fyrir, öll trúarlegs eðlis, sem höfðu
mikilvæg og víðtæk áhrif á stjórnarfar lands-
ins, breyttu hugsunarhætti og skoðunum
manna og byltu margra alda úreltum lögum
í nýtt og mannúðarlegra horf.
Að einu þessu atviki var maður að nafni
Hans Felix Egdi undirrót og orsök. Hann var
fæddur og uppalinn í þorpi því, sem Böretswil
heitir, og hafði ofan af fyrir sjer með
almennri sveitavinnu og vefnaði. Var hann
heldur fáskiftinn, en þótti drengur góður í