Lögrétta - 01.01.1936, Blaðsíða 68

LÖGRJETTA
140
139
Þriðja og allra ömurlegasta dæmi um trú-
arvitfirring þessa tímabils er stúlka nokkur,
Regula Furrer að nafni. Hún kom fyrst opin-
berlega fram í þorpinu Páffikon árið 1842
og vakti mikla eftirtekt á sjer fyrir spádóma
og ýmsar sýnir, sem hún þóttist sjá. Á úti-
samkomum, sem hún hjelt, söfnuðust stund-
um 5000 áheyrendur í einu, og einhver allra
ákafasti áhangandi hennar var fyrnefndur
prestur Bernhard Hirzel. Brátt sá fólk samt,
að hjer voru svik í tafli og að spádómar
hennar og þær sýnir sem hún þóttist sjá,
höfðu ekki við neitt að styðjast, og hvarf
það flest frá henni aftur. En dálítill flokkur
trúaðra áhangenda fylgdi henni áfram og
þar á meðal gestgjafahjón, Spörri að nafni,
sem trúðu blint á mátt hennar og sýnir. Þessi
hjón áttu uppeldisdóttir, sem hjet Sussanna
Kánzig og var náfrænka húsmóðurinnar. Nú
bar svo við, að skeiðar og hringar hurfu úr
húsinu og var Regula Furrer óðara fengin
til að athuga stuldinn og til að vísa á þjóf-
inn. Hún sagði strax að Susanna Kánzig hefði
stolið mununum, en gat þess jafnframt að
hún hafi ekki gert það viljandi, heldur sje
það illur andi, sem búi í henni, sem sje vald-
ur að stuldinum. Hin kornunga og saklausa
stúlka varð nú um tveggja mánaða skeið að
fórnardýri grimmilegra og ómannúðlegra of-
sókna. Hvern einasta dag var hún tekin og
klædd úr hverri spjör, lögð niður á gólfið,
og þar var henni haldið á meðan hún var
barin með ólum, köðlum og þyrnigreinum,
þangað til líkaminn hljóp upp og blóð foss-
aði úr honum. Á meðan þessi grimmdarlega
athöfn fór fram, sungu hinir viðstöddu sálma
á milli þess, sem þeir báðust fyrir. En þareð
Susanna gat aldrei sagt til hinna stolnu
muna, ætlaði Regula Furrer að reka hinn
þverlynda djöful úr líkama hennar með sjóð-
andi vatni. En kennari þorpsins, sem gekk
á óp hinnar hálftryltu og hálfmeðvitundar-
lausu stúlku, gat bjargað henni frá dauða, en
stefndi hyskinu fyrir rjett og Ijet það sæta
hegningu.
Þessi ólga í trúarlífi fólksins varð til þess,
að bylta gömlum og ríkjandi skoðunum og
kenningum, en skapa aftur nýjar í staðinn.
í Englandi, Þýzkalandi og Frakklandi byrj-
uðu menn að koma fram á sjónarsviðið, sem
ruddu nýjum andlegum byltingum braut og
gagnrýndu mjög einhuga hina ríkjandi
blindu trú fólksins á kennisetningar Biblí-
unnar. Þessir menn voru Darwin, Lamarque,
Feuerbach, Karl Marx og Schopenhauer, og
kenningar þeirra urðu forboðar meira frjáls-
lyndis í trúmálum en dæmi eru til áður í
sögu mannsandans.
Kenningar þessara manna annarsvegar, en
ofstækisfullar trúarofsóknir hinsvegar, hjálp-
uðust gagnkvæmt að því, að breyta hugsun-
arhætti Hálendingsins og gefa honum nýtt
andlegt viðhorf. En þrátt fyrir breyttan
hugsunarhátt hjá allflestum, voru þó til
undantekningar, sem þóttust geta breytt
heiminum með lífi sínu og gjörðum. Þannig
ljetu tvær gamlar kerlingar krossfesta sig,
fyrir ekki mjög löngu síðan, af því að þær
hugðust með því geta endurleyst heiminn frá
öllum hans syndum og illverkum.
XI.
Trúaðar þjóðir eru undantekningarlítið hjá-
trúarfullar. Trú og hjátrú eru svo nátengdar
hvor annari að það er stundumerfittaðgreina
á milli trúar og hjátrúar. Svisslendingurinn
er því í eðli sínu hjátrúarfullur, og enda þótt
að aukin menning og bættar samgöngur við
umheiminn hafi hjálpað honum yfir erfiðasta
hjallann á sviði hjátrúarinnar, þá er sveita-
maðurinn í fjöllunum enn í dag gamaldags
í skoðunum og hjátrúarfullur. En þetta er
ofur skiljanlegt, einmitt í Sviss, þar sem hin
römmu náttúruöfl geysa í blindu miskunnar-
leysi gagnvart mönnum og skepnum. 1 slíku
umhverfi er hættan á alskonar hindurvitn-
um og hjátrú meiri en annarstaðar og þar er
fólk yfirleitt trúræknara. Við íslendingar
skiljum þetta vel af afstöðu sjálfra okkar á
liðnum öldum, þegar kúgun, veldi náttúruafl-
anna og hallæri ljeku okkur sem verst. En
það er samt eins og að Svisslendingurinn sje
seinni að átta sig á hlutunum en við, og hann
heldur fastar við fornar venjur, hjátrú sína
og siði heldur en íslendingar.
í Ziirich-kantónunni gætir þessa reyndar
mjög miklu minna en víða annarstaðar í Sviss
og er það vegna hins mikla þjettbýlis, ágætra