Lögrétta - 01.01.1936, Blaðsíða 90

183
LÖGRJETTA
184
Dr. Jón biskup Helgason er svo afkasta-
mikill rithöfundur að furðu gegnir, þar
sem ritstörfin eru unnin í hjáverkum, við
hliðina á tímafrekum embættisstörfum. Hann
er nú án efa einn hinn fróðasti maður í sögu
Islands, þeirra sem nú eru uppi, og líklega
allra manna fróðastur um kirkjusögu lands-
ins. Þessi tvö sagnarit hans, sem hjer er um
að ræða, hafa mikinn fróðleik að geyma, og
þau eru því kærkomnari sem sögu lands og
þjóðar á þeim tíma, sem þau ná yfir, hefur,
enn sem komið er, verið alt of lítill gaumur
gefinn. Jeg er ekki fær um að gagnrýna slík
rit sem þessi. En jeg finn, að þeirra er þörf
og að þau fylla upp í eyður í sögu lands
okkar og bókmenta. Því eru þau mikillar
þakkar verð. Og þeir, sem slík verk vinna, án
launa, aðeins af ást á starfinu og verkefninu,
eiga viðurkenningu skilið.
Rit Jónasar Hallgrímssonar,
V. bindi.
Isafoldarprentsmiðja hefur nú gefið út öll
rit Jónasar Hallgrímssonar í fimm bindum.
Umsjónarmaður útgáfunnar hefur verið
Matthías Þórðarson þjóðmenjavörður. Fyrsta
bindið, Ljóðmæli, smásögur og fleira,
kom út 1929, en fimta og síðasta bindið nú
á þessu ári. Enn vantar þó skýringakafla
við öll bindin, sem hr. M. Þ. semur og síðar
eiga að koma.
f þessu firrþ;a og síðasta bindi er æfisaga
Jónasar Hallgrímssonar, eftir Matthías Þórð-
arson, miklu ítarlegri en þær æfisögur Jón-
asar, sem áður hafa til verið. Nær hún yfir
nær 200 bls. í ritinu, og er þó með smáu
letri. Hún er mjög nákvæm og rituð af ást
á verkefninu og aðdáun á Jónasi, eins og vera
ber. Rekur höf. lífsferil og starfsferil Jón-
asar svo nákvæmlega og ítarlega, að auðsjeð
er, að hann hlýtur að hafa varið miklum
tíma til verksins, enda er líka mikill fengur í
æfisögunni og það þakkar vert, hve mikla
alúð höf. hefur lagt við samningu hennar.
Minningu tveggja helztu og beztu forvígis-
manna íslenzku þjóðarinnar á síðastliðinni
öld, þeirra Jóns Sigurðssonar og Jónasar
Hallgrímssonar, hefur nú verið verðskuldað-
ur sómi sýndur, — minningu Jóns með hinu
mikla riti Páls E. Ólasonar um hann, og minn-
ingu Jónasar með útgáfu þessa ritsafns. Þeir
voru brautryðjendur hjá þjóð sinni, hvor á
sínu sviði.
Margt af því, sem birtist í þessu ritsafni
J. H., er aðeins brot af ófullgerðum verkum,
ígrip í verk eða uppköst að verkum, sem
hann hugsaði sjer að vinna, en entist ekki
aldur til að framkvæma, enda andaðist hann
aðeins 37 ára gamall.
Ljóðmæli
Matthíasar Jochumssonar.
Þau eru nú nýkomin út í heild. Útgefandi
er Magnús Matthíasson, yngsti sonur skálds-
ins. En Steingrímur Matthíasson læknir, elsti
sonur sjera Matthíasar, mun mest hafa unn-
ið að því, að safna saman þeim Ijóðum föður
síns, sem ekki voru áður komin í bækur, en
birzt höfðu til og frá í blöðum og tímarit-
um, eða þá voru aðeins til í handritum, ýmist
þar heima eða hjá þeim, sem faðir hans hafði
haft brjefaskifti við til og frá um land. En
öllu slíku er nú safnað saman í þessa nýju
útgáfu, auk þess, sem áður var komið inn í
hin eldri ljóðasöfn. Þama er því alt saman
komið, sem náðst hefur í af frumsömdum
ljóðuðm eftir sjera Matthías, og einnig allar
ljóðaþýðingar hans aðrar en hin stóru heild-
arrit: „Friðþjófs saga“ Tegnérs, sem kom
út í 4. útg. á síðastl. ári, ,,Brandur“ Ibsens,
,,Manfreð“ Byrons, sem áður hefur komið út
tvisvar, Leikrit Shakespeares og kvæðaflokk-
urinn ,,Bóndinn“, eftir norska skáldið A.
Hovden. Menn hafa orð á því, að þeir eigi
erfitt með að skilja, hvernig alt þetta geti
verið saman komið í einu bindi, sem þó er
ekki fýrirferðarmeira en svo, að það má
kallast vel meðfærilegt í hendi, þótt menn
lesi það liggjandi aftur á bak í stóli eða
legubekk. Það er nær 1000 síður, en prentað
með smáu letri á þunnan, góðan papnír. —
Útgáfan er sniðin eftir útgáfum háskólans í
Oxnafurðu af safnritum enskra skálda.
Kvæðunum er skift í 12 flokka: 1. Hátíða-
ljóð; 2. Kvæði um land og lýð; 3. Um út-
lenda menn og mál; 4. Sálmar og andleg
Ijóð, og er aðeins fátt úr þeim flokki í eldri
ljóðasöfnum skáldsins; 5. Minningarljóð og