Óðinn - 01.01.1925, Blaðsíða 9

ÓÐINN
9
Jón Bergsson
og Margrjet Pjetursdóttir
á Egilsstöðum.
Þar sem blaðið »Óðinn« hefur flutt myndir og
æfiágrip ýmsra merkra Islendinga undanfarin ár,
finst mjer, sem þetta rita, einkar vel til fallið að það
flytji fáein minningarorð um ]ón Bergsson og konu
hans Margrjeti Pjetursdóttur, sem lengi hafa búið
rausnarbúi á eignarjörð sinni Egilsstöðum í Suður-
Múlasýslu. Tel jeg þau fyrir flestra hluta sakir í röð
allra fremstu bændahjóna þessa lands.
]ón Bergsson var fæddur í
Ðjarnanesi í Austur-Skaftafells-
sýslu 22. maí 1855, en dó 9.
júlí s. 1. Foreldrar hans voru
Bergur próf. Jónsson og kona
hans Sigríður Þorsteinsdóttir.
Af systkinum Jóns eru á lífi:
Brynjólfur, sem er myndar-
bóndi á Asi í Fellum, og Rósa
ógift heima á Egilsstöðum.
Dáin eru: Þorsteinn, dó 26
ára gamall, nýútskrifaður af
prestaskólanum, og Sólrún,
sem dó 8 ára gömul.
]ón ólst upp hjá foreldrum
sínum, fyrst í Bjarnanesi og
fluttist þaðan með þeim í As
og þaðan í Vallanes, þar sem
faðir hans dó árið 1891 en
móðir hans árið 1887.
Arið 1884 gekk Jón á verslunarskóla í Kaup-
mannahöfn. En var að öðru levti heimamentaður og
var sú mentun engu staðminni en ýmsra þeirra, sem
meiri skólagöngu höfðu notið. Arið 1886 varð hann
framkvæmdarstjóri Pöntunarfjel. Fljótsdalshjeraðs og
hafði þann starfa á hendi í 7 ár. Mundu önnur hafa
orðið örlög þess fjelags, en raun varð á, ef hann
hefði haft forstöðu þess á hendi áfram, en atvik ollu
því, að svo varð ekki, og skal það mál ekki rætt
nánar hjer.
Þau Jón og Margrjet giftust árið 1887. Margrjet
er dóttir Pjeturs Sveinssonar og Olafar Bjarnadóttur,
sem bjuggu í Vestdal við Seyðisfjörð.
Tveim árum eftir giftinguna byrjuðu þau hjónin
búskap á Egilsstöðum, er þau keyptu þá, og bjuggu
þar alla tíð síðan, eða samfleytt 35 ár.
Brátt varð heimili þeirra eitt af fremstu heimilum
Hjeraðsins, enda settu þau þegar í byrjun saman
stórt bú, þrátt fyrir fremur lítil efni. En þau voru
bæði ung og kjarkmikil og vildu heldur skulda en
reka ekki myndarlegan búskap.
Þegar póstafgreiðslan var flutt þangað frá Höfða
á Völlum, sími lagður og Fagradalsbrautin bygð,
urðu Egilsstaðir miðstöð Fljótsdalshjeraðs og jafnvel
Austurlands. Þaðan liggja helstu leiðir til fjarða og
einnig til annara landsfjórðunga. Umferð er þar því
geysimikil, enda eru Egilsstaðir kunnir um alt land
og húsráðendurnir, sem þar hafa verið undanfarið.
»Bóndinn gerir garðinn frægan«.
Þegar þau ]ón og Margrjet keyptu jörðina var
hún í mestu niðurníðslu, bæði
að íbúðar- og peningshúsum
og eins að ræktuðu landi.
Varð ]ón því brátt að byggja
öll hús. Fjárhús bygði hann
flest tvístæð með járnþaki, fyrir
um 700 sauðfjár, og sömuleiðis
hlöður fyrir mestalt hey handa
öllum gripum. Fyrsta árið
bygði hann einnig frammihús
til viðbótar bænum. En bráð-
lega reyndist það ófullnægjandi
og bygði hann þá árið 1903
íbúðarhús úr steinsteypu 14 X
24 álnir, tvílyft með kjallara
undir. Var miklum erfiðleikum
bundið að byggja á þeim ár-
um, þar sem alt efni þurfti að
flytja í klyfjum frá höfn þar til
Fagradalsbrautin var bygð, sem
var nokkru seinna. Auk þess var þá lítt kunn sú
aðferð við byggingar að steypa hús. Var þetta fyrsta
húsið, sem þannig var bygt á Hjeraði, en nú eru
þau fjölda mörg. Hins vegar varð ekki hjá því kom-
ist lengur að byggja, þar sem gestagangur jókst ár
frá ári og þurfti því oft að hýsa miklu fleiri en hús-
rúm leyfði og var þá eina ráðið að stækka húsa-
kynnin. Kom það sjer vel fyrir ]ón að honum var
meðfætt að vera bæði stjórnsamur og sjeður við
allar framkvæmdir, og átti þar að auki ráðdeildar-
sama myndarkonu, enda hef jeg fáa þekt, sem höfðu
gleggra auga fyrir öllu, sem til umbóta horfði, en hann.
Þótt úr mesta húsaskortinum væri bætt með bygg-
ingu íbúðarhússins, þegar það var reist, hrökk það
ekki þegar fram í sótti, til þess að uppfylla þörfina,
sem af hinni miklu umferð leiddi. Dáðist jeg oft að
Egilsstaðahjónin.
L