Óðinn - 01.01.1925, Blaðsíða 15

ÓÐINN
15
Kaupmannahctfnar, og mun hafa verið þar við fram-
haldsnám hátt á annað ár. Haustið 1874 var hann
settur læknir í Þingeyjarsýslu og var þar tæp 2 ár.
Þar gekst hann fyrir brúarbyggingu á Laxá. Er þess
getið í Árbók íslands fyrir 1876 í Almanaki Þjóð-
vinafjelagsins, að Júlíus haf »staðið fyrir brúargerð
þessari við besta orðstír«. I Þingeyjarsýslu átti Júl.
heima á Grenjaðarstað, og þar kyntist hann konu
sinni, er síðar varð, Ingibjörgu, dóttur prestsins þar,
sjera Magnúsar Jónssonar, hins mesta merkismanns.
1876 var hann skipaður hjeraðslæknir í Húnavatns-
sýslu vestan Blöndu (8. læknis-
hjeraði), og var þar þangað til
eftir læknahjeraðabreytinguna laust
fyrir aldamótin. Var hann 1901
skipaður hjeraðslæknir í Blöndu-
ósshjeraði, og var þar, uns hann
fjekk lausn frá embætti 1906.
Hafði hann þá gegnt hjeraðs-
læknisstörfum nálega 32 ár.
Við hjeraðslæknar nú á dög-
um þykjumst stundum ekki eiga
sjö dagana sæla. Við getum því
getið því nærri, að hjeraðslæknis-
staðan hefur ekki verið »sine
cura«, þegar hjeruðin voru tvö-
falt eða þrefalt víðlendari en nú,
en svo var lengst af um hjeraðs-
læknistíð Júlíusar. Og svo bættist
það við, að laun og einkum
taxtar voru svo lág, að ekki var
viðlit að komast af, nema hafa
einhverja auka-atvinnu. í sveit var auka-atvinnan
sjálfgefin: búskapur, ekki á öðru völ. Nú er það vit-
anlegt, að hvort starfið um sig, erfitt embætti og um-
svifamikill búskapur, er nægilegt verkefni einum
manni, og varla á neins færi að leysa bæði svo af
hendi, að ekki megi að einhverju finna. Býst jeg við,
að Júl. hafi ekki heldur tekist það til fulls, og eins
og gengur heyrðust stundum misjafnir dómar bæði
um læknisstörf hans og búskap. En sumir þeirra
voru á litlum eða engum rökum bygðir, aðrir um
smámuni eina; mun það og flesta henda, að dómar
um störf þeirra verða ekki á einn veg, og oft er
dæmt um menn af því minni skilningi, sem meira er
í þá spunnið; fá slíkir menn einatt »last fyrir ekki
parið«. Sumt var og það í fari Júlíusar og framferði,
er æsti menn beinlínis móti honum: Hann hataði alt
»humbug« og látalæti, undirferli og fláttskap, eins og
»þann gamla« sjálfan, og var óvæginn að fletta ofan
Júlíus Halldórsson.
af öllu slíku; var hann og jafnan lítt orðvar og sagði
ávalt meiningu sína fulla, hver sem í hlut átti, og
hvort sem líkaði betur eða ver. Mátti segja um hann
með sanni, það sem Grímur Thomsen kvað um
annan merkismann látinn:
Við eina var hann fjöl ei feldur,
fann ei skyldu sína heldur,
að heiðra sama’ og aðrir alt.
Oft voru skoðanir hans á öndverðum meið við al-
menningsálitið, og með því að hann sótti jafnan mál
sitt af hinu mesta kappi og hlífð-
ist hvergi við, varð þetta ekki til
að afla honum vinsælda. Til
dæmis má nefna deilur þær, er
hann stóð í milli 1880 og 1890,
út af Vesturheimsförum þurfa-
manna. I harðindunum þá fundu
sveitastjórnir í Húnavatnssýslu
(og sjálfsagt víðar) það til bjarg-
ráða, að senda fjölskyldur, er
styrksþurfa urðu, hópum saman
til Vesturheims á kostnað hrepp-
anna. Þetta taldi Júl. hið mesta
glapræði; væri það lítill búhnykk-
ur, að kosta ærnu fje til þess,
að flytja æskulýðinn, framtíðar-
vonina sjálfa, úr landi, og nær
að verja því til að ala hann upp
hjer heima. En þetta gat al-
menningi ekki skilist þá, hitt
þótti flestum snjallræði. Júl. stóð
nálega einn í andófinu og hinir »leiðandi menn« í
sýslu og hreppum höfðu sitt fram. Nú mun varla
nokkrum manni blandast hugur um, að Júl. hafði
þarna algerlega rjett að mæla.
Lengst þess tíma, sem jeg hafði náin kynni af
Júlíusi, var jeg með öllu ófær til að dæma um það
með rökum, hvernig læknir hann var, skorti bæði
sjálfan læknisþekkingu og kynni af öðrum læknum
til samanburðar. Þetta skortir nú almenning líka, en
fæstir láta það hamla dómum sínum. Víða var það
svo, og er líklega sumstaðar enn, að eitt hið helsta,
sem kom til greina hjá fólki, er dæma skyldi um list
lækna og kunnáttu, var það, hversu vel þeim gengi
að »lækna« lungnabólgu. Ekki þekki jeg neina »Sta-
tistik« um lungnabólgulækningar Júlíusar, en dómur-
inn um þær var sá, heyrði jeg sagt, á fyrri árum,
að honum tækjust þær varla í meðallagi, en á síðari
árum var farið að telja hann góðan lungnabólgulækni,