Óðinn - 01.01.1925, Blaðsíða 10

ió
ÓÐINN
því, hvað þeim hjónum tókst að greiða úr þeim
vandræðum, sem mörgu öðru. En oft voru þau þreytt
á þeim árum, einkum húsfreyjan, þótt ekki sæist þess
vottur á framkomu þeirra.
Rjett fyrir stríðið, eða 1914, bygði ]ón annað íbúð-
arhús áfast við hitt og álíka stórt og setti þar á stofn
gistihús. Var einn kostur nauðugur fyrir hann að
byggja þetta hús vegna þess. að ómögulegt var orðið
að fullnægja ferðamannastraumnum með þeim húsa-
kynnum, sem voru, og nálega ómögulegt að halda
reglu á heimilinu, nema aðgreint yrði sem mest
greiðasala og búskapur. Fjekk hann í byrjun dálítinn
styrk hjá Múlasýslum til þess að reisa gistihúsið. Var
by9S'n9 þess h'ð mesta nauðsynjaverk og hefur gisti-
húsið verið rekið með
mesta myndarbrag alla
tíð síðan, fyrst af Jóni
og Margrjeti og nú
seinustu árin af Sveini
syni þeirra og Sigríði
Fanney konu hans. En
ekki taldi Jón þessa
gistihúsbyggingu gróða-
fyrirtæki heldur óum-
flýjanlega nauðsyn vegna
staðhátta.
Jafnframt búskapnum
rak Jón verslun heima
á Egilsstöðum um margra
ára skeið. En aldrei var hún samt umfangsmikil.
Kom það sjer oft vel fyrir menn að þurfa ekki nema
í Egilsstaði að vetrarlagi þegar eitthvað sjerstakt
vantaði, t. d. ef menn dóu einhversstaðar, og losnuðu
ýmsir á þann hátt við baggaburð af Seyðisfirði, sem
var þó allalgengur áður en vegur var lagður um
Fagradal. Þrátt fyrir það þótt Jón ræki þessa versl-
un, þá var hann í raun og veru heilbrigður sam-
vinnumaður og sýndi það í verkinu, fyrst með for-
stöðu Pöntunarfjelags Fljótsdalshjeraðs og svo með
því að gerast forgöngumaður fyrir stofnun nýs fjelags
á rústum þess. Þetta nýja fjelag er Kaupfjelag Hjer-
aðsbúa, sem var stofnað 1909. Þegar Pöntunarfjelag
Fljótsdalshjeraðs varð gjaldþrota, sama árið, var búið
að nota lánstraust fjelagsmanna til þrautar við flest
helstu verslunarhús á Norður-löndum. Var því ekki
álitlegt að stofna fjelag tafarlaust á sama svæði, þar
sem engin líkindi voru til þess, að það fengi lánaðar
vörubirgðir. Þá bauðst Jón til þess, að útvega hinu
nýja fjelagi vörur upp á sitt nafn og með því eina
móti var hægt að mynda fjelagið og hafði hann for-
stöðu þess á hendi fyrstu árin. Sást þá sem oftar
hversu gott traust menn báru til hans erlendis. En
þegar Jón varð að láta af forstöðu fjelagsins vegna
sjóndepru, tók við henni Þorsteinn sonur hans, sem
naut góðra ráða föður síns við það starf og hefur
reynst hinn nýtasti maður í þeirri stöðu síðan.
I eftirinælum, sem Jónas Jónsson alþm. hefur ritað
í blaðið »Tímann« um Jón Bergsson, segir hann:
»Nú er fjelag Hjeraðsbúa ein hin sterkasta sjálfs-
eignaverslun bænda á Islandi«. Þetta segir maður,
sem er nákunnugur kaupfjelagsskap, hvað sem ann-
ars er um hann sagt, og ætla jeg ekki að rengja
þann dóm, enda er mjer það fjelag of skylt til þess
að jeg vilji dæma um starfsemi þess. En þessi um-
mæli benda á það, að
fjelaginu hafi verið veitt
góð forstaða frá byrjun
og hefur Jón Bergsson
lagt þar undirstöðuna
og stutt síðan að því
með hollum ráðum, að
vel hafi verið á hana bygt.
Fjelagsmenn hafa á-
kveðið að stofna minn-
ingarsjóð, sem beri nafn
Jóns. Vilja þeir með því
sýna þakklæti sitt til
aðalstofnanda Kaupfje-
lags Hjeraðsbúa og
besta styrktarmanns þess alla tíð.
Af því, sem að framan er sagt, er ljóst, að Jón
var enginn meðalmaður til allra framkvæmda. Hann
var hugsjóna- og atkvæðamaður og reglulegt skáld,
þótt hann orkti ekki ljóð. Hann yrkti jörð sína og í
fornu máli mun sögnin að »yrkja« hafa haft sömu
merkingu, hvort sem um var að ræða að rækta hug-
ann eða jörðina. Þýddi því sögnin að búa til verð-
mæti, sem ekki voru áður til. Það hefur Jón gert á
Egilsstöðum.
Fáa menn eða enga hef jeg þekt, sem hafa haft
eins örugga trú á framtíð þessa lands og hann,
eða stærri hugsjónir um framfarir ókomna tímans.
Virtist mjer sú trú styrkjast en ekki veikjast með
hækkandi aldri. Svo bjartsýnn var hann, að við, sem
yngri vorum, máttum margir hverjir fyrirverða okkur
fyrir trúleysi á framtíðina á móti bjartsýni hans, þrátt
fyrir það, þótt hann sæi ekki að heitið gat seinustu
ár með líkamlegum augum. En mjer virtist birta yfir
sálarsjón hans, að sama skapi sem hin líkamlega
dofnaði. Sinn þátt í hinni öruggu trú hans á framtíð-
Egilsstaðir.