Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.03.1880, Blaðsíða 58

122
nýju mentunar, en fengu hana hvorki frá Bretlands-
eyjum né Garðaríki. Á írlandi komst eiraldarmentun-
in samt allhátt; en svo virðist, sem hún hafi komizt
þangað og til Bretlands frá Ítalíu og í gegnum Frakk-
land, en að sá mentunarstraumur, sem gekk sunnan
að og til Norðurlanda hafi eigi náð lengra vestur eptir
en í Rínarlöndin. En í öllum löndum Norður-Evrópu
norðan og vestan til stóð eiröldin um langan tíma,
sjálfsagt um margar aldir; annars verður eigi skilið,
hvemig hún hafi getað framleitt svo mikla list og ment-
un, sem fornleifamar sýna ; en hún var þá þegar horf-
in í Suður-Evrópu og vikin úr sæti fyrir járnöldinni og
enn annari mentun. Nyrðst í Noregi, í Svíaríki og á
Norður-Rússlandi stóð steinöldin enn.
það gefur að skilja, að vér getum ekki talið upp
alla þá hluti, sem finnast í jörðu eptir eiraldarmennina;
þeir eru miklu margháttaðri en frá steinöldinni; þeir
sýna, að menn gátu þá miklu fremur fullnægt þörfum
lífsins og voru komnir á svo hátt stig í tilverunni, að
þeir ekki einungis hugsuðu um fegurðina, heldur og
gátu framleitt hana. Menn hafa þókzt getagjörtmun
á vestrænni og austrænni prýði, t. a. m. á knífunum:
vestanþjóðirnar prýddu þá með skipamyndum, en aust-
anþjóðirnar prýddu fórnarkerin með S-mynduðu kroti.1
fetta krot er opt fylt með harpeis eða einhverju þess
konar efni. Seinast á öldinni tóku menn til að klæða
smíðisgripina með gullflögum. Hinar helztu leifar eir-
aldarinnar eru pálstafir (Celt), lúðrar, skildir, spjót og
sverð, og margs konar skrauthlutir. Til þessarar ald-
ar teljast og helluristurnar (Hállristningar), sem kall-
aðar eru, og eru það helzt skipa-myndir og manna,
') pað eru ker, sem finnast full af ýmsum hlutum, og eru fenjafundir
eiraldarinnar opt þannig. Sophus Miiller, Bronzealderens Perio-
der, Aarb. 1876, bls. 237.-—Worsaae, i Aarb. 1879, bls. 354.