Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.07.1886, Blaðsíða 6

198
arskránni niðr í vasa sinn, en Gottrup vitnaði þessar
aðfarir hans undir þá, sem í lögréttu sátu. Engu að
síðr sigldi Gottrup og bar erindi landsmanna fyrir kon-
ung, og það drengilega. Setti konungr þá 2 nefnd-
ir í Kaupmannahöfn til að rannsaka uppástungur hans
og leggja ráð á, hvernig hagr landsins yrði bættr.
Aðalárangrinn af för Gottrups var sá, að ný og betri
kaupskrá fyrir landið var sett 10. apríl 1702, og að 2
merkir íslendingar vóru 22. maí 1702 kvaddir af kon-
ungi til að ferðast um landið, kynna sér ástand þess
og gjöra uppástungur um endrbætr. þ>eir áttu og að
búa til nýja jarðabók yfir land allt og láta telja menn
og fénað. Erindisbréf þeirra er í 30 greinum og flest
það talið upp, er komið gat til hugar, að þeir þyrftu
að taka eptir, og var starfi sá, sem þeim var á hendr
falinn, svo umfangsmikill, að það virtist nærfellt full-
komið lífsstarf tveggja manna, að leysa hann vel af
hendi ; og þó vóru menn svo ókunnugir þá á tímum
íslandi í Danmörku, að menn ætluðu, að þetta mætti
framkvæma á örstuttum tíma. Menn þessir vóru hin-
ir alkunnu íslendingar, Árni Magnússon og Páll Vída-
lín; og með því að jarðabók sú, er eg hefi ásett mér
að gefa út lítið sýnishorn af, er kend við Árna Magn-
ússon, þá þykir mér hlýða að minnast liér á nokkur
helztu æfiatriði hans.
Árni Magnússon er fæddr 13. nóv. 1663 á Kvenna-
brekku í Miðdölum. Foreldrar hans vóru Magnús
Jónsson, fyrst prestr að Kvennabrekku (1658—1666),
og siðan sýslumaðr í Dalasýslu til 1684. Móðir hans
hét Guðrún, dóttir Ketils Jörundssonar, prests og próf-
asts að Hvammi í Hvammssveit (1638—1668). Ungr
fór Árni til afa síns Ketils og ömmu sinnar Guðlaug-
ar Pálsdóttir og ólst upp hjá þeim. Sex ára gamall
fór hann að læra latínu, en grísku þá er hann var 10
ára, og kendi síra Ketill afi hans honum fyrst, en