Eimreiðin - 01.01.1896, Síða 4

4
skráin 5. jan. 1874 var gefin af konunginum einum af frjálsu fiill-
veldi, án þess að nokkurt löggefandi þing ætti hlut í henni.
Hvernig hefði nú þetta getað átt sjer stað, ef grundvallarlögin
hefðu gilt á íslandi? Samt er engin ályktun til frá rikisþinginu,
er veiti konunginum heimild til að gefa út lög fyrir Island, án
þess að það eigi hlut í, og þar sem engin mótmæli hafa komið
fram frá þess hálfu, þegar þetta hefur verið gert, þá sýnir það
fyllilega, að það hefur líka litið svo á, að grundvallarlögin giltu
ekki á Islandi.
I 73. gr. grundvallarlaganna er það ákvæði, að dómendum
verði ekki vikið úr embætti nema með dómi. En árið 1870 var
dómara í hinum íslenzka landsyfirdómi Benedikt Sveinssyni vikið
úr embætti án dóms og laga. Hvernig hefði þetta getað átt sjer
stað, ef grundvallarlögin hefðu gilt á Islandi? En þess er þó ekki
getið, að stjórnin hafi verið látin sæta ábyrgð fyrir þetta sem brot
á grundvallarlögunum, —■ náttúrlega af því að menn álitu, að grund-
vallarlögin giltu ekki á Islandi.
En hafi nú grundvallarlögin ekki gilt á Islandi fyrir 1874, hve
nær hafa þau þá öðlazt gildi þar? Þau hafa aldrei hvorki fyr nje
síðar verið auglýst á Islandi og geta því ekki verið gildandi þar.
Að því er snertir skoðun mína á þessu er jeg svo heppilega
settur að hafa min megin álit jafnfróðra manna sem tveggja hinna
helztu af lögfræðisprófessórum háskólans, er allir munu verða að
játa að beri fullt skyn á þessi efni, — og það er næsta líklegt, að
hinir lögfræðisprófessórarnir sjeu á sama máli og þeir. Þannig
segir prófessor Deuntzer í bók sinni »Kort Fremstilling af Rets-
systemets navnlig Privatrettens almindelige Del« (2. útg. bls. m—
112):
»Á ríkisfundinum vóru fulltrúar af íslands hálfu, og grundvallarlögin 1849
vóru líka gefin fyrir ísland, en dttu ekki að öðlast gildi fyrri en íslendingar væru
búnir að láta uppi álit sitt á sjerstöku þingi í landinu sjálfu. pað hefur þó ekki
tekizt að koma því í kring, að grundvallaríögin nceðu (þar) gildi, en með lögum
2. jan. 1871 er ákveðið, hver málefni sem sjerstakleg íslenzk mál sjeu hinu al-
menna danska löggjafarvaldi óviðkomandi, og með lögum 5. jan. 1874 er gefin
þingbundin stjórnarsldpun í hinum sjerstaklegu málefnum íslands.«.
Enn fremur segir sjálfur kennarinn í hinum danska ríkisrjetti,
prófessor Matzen, í bók sinni »Den danske Statsforfatningsret« (I,
247) á þessa leið:
»Þegar það er frá skilið, að yfirráð þeirra ríkisvalda, sem stofnsett eru með
grundvallarlögunum (de grundlovsmæssige Myndigheder), þannig ná til íslands,