Eimreiðin - 01.01.1896, Page 14

14
alþingi fer þess á leit, í hverju einstöku tilfelli, hvort og hvernig
ábyrgð skuli komið fram á hendur honum.
Þótt afarmiklir gallar sjeu á þessu skipulagi, eins og allir munu
sjá, ljetu þó Islendingar sjer þetta lynda til bráðabirgða í þeirri
von, að stjórnin mundi samkvæmt skildaga þeim, er alþingi 1873
hafði sett, er það skaut málinu undir úrskurð konungs, leggja
frumvarp til endurskoðaðra stjórnarskipunarlaga fyrir hið fjórða
löggefandi alþingi. En er þessi frestur var útrunninn 1881, án
þess að stjórnin hefði hreyft málinu nokkuð, haíði alþingi ekki
önnur úrræði, en að koma sjálft fram með frumvarp til endur-
skoðunar af þingmanna hálfú. Slikt frumvarp var því borið upp
á þinginu 1881 og hefur síðan verið rætt og samþykkt i neðri
deild þingsins (sem samsvarar fólksþinginu) á hverju einasta þingi.
Það hefur fjórum sinnum verið samþykkt af báðum deildum alþingis,
eða með öðrum orðum verið tvisvar samþykkt á lögskipaðan hátt
samkvæmt 61. gr. stjórnarskrárinnar, sem sje á tveimur þingum i
röð, þannig að alþingi hafi verið leyst upp og nýjar kosningar
fram farið á milli þeirra.
Hinar verulegustu breytingar á stjórnarskránni, sem farið er
fram á í frumvarpi þessu, eru i öllu verulegu hinar sömu, sem
farið var fram á í stjórnarskrárfrumvarpi því, er samþykkt var á
alþingi 1873. Samkvæmt þessu frumvarpi skal nefnilega hin æðsta
stjórn hinna sjerstöku málefna íslands af konungi falin landsstjóra,
er konungur skipar, og sem búsettur sje á Islandi. Landsstjórinn
á í umboði konungs að geta leitt öll þau mál til lykta, er nú
liggja undir staðfesting konungs, — þó er staðfesting á breytingum
á stjórnarskránni undan skilin og eins vald til að náða menn og
veita almenna uppgjöf á sökum —. Þessi landsstjóri á að skipa
ráðgjafa, er hann lætur framkvæma vald sitt, og þeir eiga að bera
ábyrgð gagnvart alþingi á sjerhverri stjórnarathöfn. 1 málum þeim,
er alþingi höfðar gegn ráðgjöfunum, dæmir landsdómur (sem sam-
svarar ríkisdómi Danmerkur), og í honum eiga sæti allir dómendur
hins æðsta dómstóls innanlands (sem stendur landsyfirdómurinn)
og viss tala af þingmönnum efri deildar alþingis (samkvæmt ná-
kvæmari reglum sem settar eru í frv.).
Þetta skipulag hefur stjórnin ekki getað fallizt á. Hún hefur
hreint og beint neitað að taka nokkurn þátt í samningum um
breytingar á stjórnarskránni. Astæður hennar fyrir þessu eru