Eimreiðin - 01.09.1897, Blaðsíða 23

i83
það gæti ekki ráðið hálfköruðu máli til lykta á tveim mánuðum
ásamt öllu öðru, sem hrúgað er á það. Heíði alþingi verið hald-
ið árlega, mundi það þegar hafa sýnt það áþreifanlega í verkinu,
að það hefur fullan vilja á að sinna þessu máli.
18'/5- 97-
Ritstj.
Forn brjef frá íslandi.
(Brot af brjefum Ludvig Harboes’ frá Islandi 1741—1742).
Um miðbik 18. aldar þótti mönnum sem flest færi aflaga á íslandi.
Meðal annars þótti kirkju- og kennslumálum eigi hvað sizt ábótavant i
ýmsum greinum. Jón Þorkelsson er skólameistari var i Skálholti á ár-
unum 1728—36, fór utan á áliðnu sumri síðasttalið ár og kunngerði
stjórninni hverjir vanhagir væru á um þessi tvö mál á landinu. Betta
varð til þess, að kirkjumálaráðið danska tók að íhuga kærupósta hans,
og komst að þeirri niðurstöðu, að engin vanþörf mundi á að senda
mann til Islands til að hyggja nánar að þessu. Var til þeirrar farar
kosinn Ludvig Harboe, er um þær mundir var klerkur í Kaupmannahöfn,
en síðar Sjálandsbiskup. Til aðstoðar sjer við þetta starf hafði hann
Jón skólameistara Porkelsson. Var honum gefið fullt umboð til að rann-
saka mál þessi út í yztu æsar og kippa í liðinn því, er honum þætti
aflaga fara í þeim efnum. Hann dvaldi á Islandi frá 1741—45 og þótti
ærið umsýslusamur. I öndverðu var hann landsmönnum, og einkum
klerkum, hvimleiður, því hann fór með ýmsar nýungar, er mönnum
gazt eigi að. En með því að maðurinn var heiðurs- og sómamaður
hinn mesti, og engum gat dulizt til lengdar, að hann vildi landi og lýð
allt hið bezta, þá fór svo á endanum, að hann varð ástsæll öllum lýð.
Með því að eigi má ætla, að hann af óvild hafi vikið frá rjettu máli í
brjefum þeim, er hann reit kunningjum sinum í Kaupmannahöfn, og
brjef hans lýsa ýmsu á þeim tímurn, sem oss májiykja nýstárlegt, þykir
eigi ótilhlýðilegt, að birta nokkur brot af þeim í riti þessu. Brjefin
eru ritin á Þýzku og eru geymd í Ny Kongel. Saml. Nr. 1670, 4“- á
Konungsbókhlöðunni í Kmh.