Eimreiðin - 01.09.1897, Blaðsíða 71

231
Hjer er hvorki rúm til þess að fara mjög út í rannsókn á bókinni, enda
heldur ekki löngun til þess að finna að henni; vjer erum þess fullvissir — og
höfum þótzt geta sannfærzt um það —, að þar muni vera flest þau orð úr
dönsku máli, sem taka þurfi og nokkur von sje til, að leitað muni verða að í
bókinni. Annars mun notkun hennar bezt skera úr, hvort svo muni ekki vera.
Það sem þar næst ríður mest á, er að þýðingarnar sjeu góðar, rjettar og við-
feldnar. í formálanum er gefið í skyn, hvemig orðin, sem eiga að svara þeim
dönsku, sjeu tilfundin; það hefur t. a. m. verið farið í Fritzners orðabók og orð
góð og gömul tínd úr henni, þar sem við þótti eiga. Það teljum vjer hyggi-
lega gert og kost á bókinni. Með því móti hafa fengizt »góð og gömul gull-
aldarorð,« sem vert er að vekja upp til nýs lífs. En jeg hef einstöku sinnum
rekið mig á, að gömlu þýðingarinnar í orðinu hefur ekki verið gætt sem skjddi;
»ordholden« er t. d. þýtt með »haldinorðr,« en þetta orð merkir allt annað,
nfl. »þögull;« má það telja mjög misráðið, að leggja nýja bót á gamalt fat á
þann veg. Annar höfuðkostur er sá, að hvervetna er leitazt við að þýða orð
með orði, en ekki með skýringargrein (»það að . . .«); að þvf leyti tekur bók-
in fram orðabók Konráðs, sem annars er svo ágæt. Þessi viðleitni hefur haft
það í för með sjer, að þeir, sem um hafa fjallað, hafa opt orðið að búa til orð,
og má þar um auðvitað segja, að stundum er misjafn sauður í mörgu fje, enda
er kannast við, að svo kunni vera i formálanum. Hjer segir meðal annars, að
nýyrði verði ekki hnekkt, þótt Pjetur eða Páll segist »ekki kunna við það.«
Þetta er nú ekki alveg rjett; Pjetur og Páll geta furðu fljótt fundið, hvaða orð
eru viðfeldin og viðkunnanleg, og þegar nýyrðin, sum hver, »falla í gegn,« er
það einmitt af því, að Pjetri og Páli geðjast þau ekki; en þeir herrar eru
hjer einmitt fulltrúar alþýðlegs smekks. Þessvegna væri æskilegt að þeir, sem
eiga að fjalla um eða undirbúa 2. útgáfu, sem sjálfsagt mun koma á sínum tíma
tækju eptir því, sem Pjetur og Páll finna að, og styngju því hjá sjer.
Það er auðvitað, að í svo efnisríkri bók, er á að vera svo ódýr er framast
má verða, verður að skipa efninu sem haganlegast; þetta hefur verið gert; orð,
sem eru samsett með sama orðinu, eru sett í eina grein, og eru þó auð-
fundin. Eins er opt farið með orð, sem eiga ekki annað skylt, en að þau byrja
með sömu samstöfu; eru því stundum orð sett saman í flokk á kátlegasta hátt,
og mun Pjetri eða Páli ekki þykja það alls kostar viðfeldið, t. d. Syn-kretisme
og Syn-kronisme; því ekki flest þau orð i einni bendu, sem hefjast með Syn-7)\
en neitt stórlýti er þetta þó ekki.
Um leið og vjer þökkum aðalhöfundinum starf sitt og þeim öðrum, sem
um bókina hafa fjallað, óskurn vjer henni góðra viðtekta og langra lífdaga.
Khöfn 27. maí 1897.
Finnur Jónsson.
II
EPIC AND ROMANCE. Ritgerðir um bókmenntir miðaldanna.
Eptir W. P. Ker, prófessor í ensku við University College,
London. Lundúnum, Macmillan, 1897; XX +451 bls.
Höfundur þessa rits héfur unnið hið mesta þrekvirki. Hann dæmir, gefur
yfirlit yfir og ber saman allt hið einkennilegasta og bezta í bókmenntum miðald-