Eimreiðin - 01.09.1897, Side 73

233
tvinnað saman, svo þær verða aldrei hjárænulegar eins og önnur miðaldarit
Söguskáldið segir frá því, sem fyrir augun ber, fyrst í þeirri röð sem það verður
og skeður og sýnist, en síðan færist það nær og verður skýrara og ljósara. Til
dæmis í Þorgilssögu í Sturlungu, þegar þeir Bárður og Aron njósna um hverir
sje fyrir undir Ármannsfelli. Þorgils hjelt nl., að Hafliði mundi banna honum
þingreið. Menn Þorgils, Bárður og Aron, skilja förunauta sína eptir, þar sem
þeir sjá til þeirra, en ríða sjálfir að hitta flokkinn niðrá völlunum. Förunautar
þessir koma síðan aptur til Þorgils og segja, að þeir Bárður hafi horfið sjer
sýnum í vopnaðri mannþyrpingu og sjeu víst handteknir, en Kinnskjóna hafi þeir
sjeð og gullrekið spjót, sem Þorgils gaf Böðvari, og muni hvorutveggja rænt frá
honum. Tilgátur þeirra reynast rangar, því þetta eru vinir Þorgils en ekki Hafliði;
en söguskáldið kemur hjer að hugrekki Þorgils, því hann vill ríða á þing samt,
og í öðru lagi fær hann hreyft von og ótta í brjósti manns útaf ekki meiru en
þetta er. Annað dæmi er Svínadalsfyrirsátin fyrir Kjartan, þegar Þorkell á Hafra-
tindi sjer Kjartan ríða ofan dalinn og Úsvífurssyni sitja fyrir, og Þorkell vill ekki
eyða góðri skemmtun með því að vara hann við. Hjer vinnur þessi búandkarl
tvennt. Er sem vjer horfum með honum á þá Kjartan þar sem þeir ríða ofan í
opinn dauðann og vita ekki af, og í öðru lagi er hann svo ólíkur Kjartani, að
ágæti Kjartans' verður göfgara en ella, af því hann er sjónarvottur. Þessi lubbi
öfundar Kjartan og hlakkar yfir að sjá stórmennin berast á banaspjótum. Slíkt
ber allt vott um list söguskáldsins.
Sturlungu telur höfundur snilldarverk mikið og þvkir honum Flugumýrar-
brenna að sínu leyti jafnvel sögð og Njálsbrenna. Hann ber saman við Sturlu
helzta sagnaritara Frakka, er var samtíða Sturlu, Joinville. Sturla hallar engu nje
haggar í sögunni, þó hann eigi sjálfur í hlut, en Joinville er sjálfur alstaðar á
vakki. En Sturla er síðastur af söguskáldunum og list þeirra liggur í dái, þangað
til skáldsöguhöfundar, sem ekki vita af henni, fara að reyna að rita á líkan hátt.
III. kafli þessa rits er um franskar sögur og kvæði, og sýnir höfundur, hve
rnikil áhrif þau hafa haft á bókmenntir Evrópu.
Það er ekki ofsagt, að þetta er í fyrsta sinn að sögum vorum er skipað á
bekk með öðrum bókmenntum Evrópu, og ekki teknar útaf fyrir sig. Þær eru
heldur ekki á úæðra bekknum. Höfundur sýnir, að þær standa fullkomlega jafn-
fætis Eddukvæðunum og í rauninni meiri listaverk, þó þær sjeu ekki eins há-
fleygar. Þær getur enginn tekið ffá oss íslendingum. Á höfundur miklar þakkir
skildar af oss fyrir hve vel hann hefur sýnt ágæti þeirra og afstöðu við rit ann-
ara landa. <;tefdnss0n.
Islenzk hringsjá.
ÍSLAND OG ÍSLENZKAR BÓKMENNTIR ERLENDIS:
FYRIRLESTRAR UM ÍSLAND. Dr. porvaldur Thóroddsen hefur síðast-
liðinn vetur haldið tvo fróðlega íyrirlestra um ísland, annan (24. nóv.) hjer í
Khöfn (í »Geografisk Selskab«) um jarðskjálftana á íslandi og var konungur þar
viðstaddur meðal annara, en hinn (10. febr.) í landfræðisfjelaginu í Kristjaníu um