Eimreiðin - 01.05.1915, Page 9

85
undir því komin, að líkaminn sé að öllu sem bezt búinn til þessa.
bardaga.
Rotgerlar eru alstaðar nálægir, þar sem lífræn efni leysas
sundur. Þeir flýta mjög fyrir sundrun þessara efna, og starfa
þannig með dugnaði að hringrás efnanna í náttúrunni. Sérstök
tegund rotgerla eru hinir svonefndu rotnunargerlar. Peir vinna
að sundrun eggjahvítuefna, og eru alstaðar á ferðinni. Við sundr-
un eggjahvítuefnanna koma í ljós önnur efnasambönd, og eru
sum þeirra afardaunill, og mörg eitruð.
f*egar menn heyra gerlanna getið, mun það oftast nær vera
í sambandi við sóttveiki, er þeir valda. Er þá eðlilegt, að mörg-
um verði á, að skoða gerla yfirleitt sem fjendur vora. En því' fer
mjög fjarri, að allir gerlar séu skaðlegir Afarmargir gerlar vinna
öðrum lífsverum mjög mikið í hag, og þarf ekki annað, en að
benda á hinn fjölskipaða hóp rotgerlanna, er sundrar dauðum
leifum dýra og jurta, svo að efnin úr þeim geta orðið öðrum lif-
andi verum að gagni. Gróðrarmoldin er venjulegast full af gerl-
um, og vinna þeir þar »fyrir landbúnaðinn* af miklu kappi. I
líkama mannsins eru og ýmsir þarflegir gerlar. Ymsir þarfir gerl-
ar vinna og að smjörgerð og skyrgerð. Margt fleira mætti og
benda á, en hér skal aðeins bætt við fáeinum orðum um rótar-
gerlana.
Rótargerlar hafa fengið nafn af bústað sínum, rótum
ýmsra jurtategunda. Pessir litlu gerlar geta unnið köfnunarefni
loftsins. En þótt 4/s hlutar loftsins sé köfnunarefni, þá veitist
jurtum yfirleitt mjög erfitt að ná því. Menn geta nú bundið
köfnunarefni loftsins (kalksaltpétur) með kostnaðarsömum aðferð-
um; en þessir litlu gerlar geta unnið það af eigin rammleik, eins
og um var getið.
Menn tóku eftir því, að köfnunarefnismagnið jókst í akur-
moldinni, og það jafnvel, þótt lítið yxi af grænum plöntum í
moldinni. Ef moldin var hituð, bættist ekki við köfnunarefnið.
f*óttust menn þá ráða í, að hér væru gerlar að verki. Gerlarnir
fundust skjótt (t. a. m. Closhidium Pasteurianum), og með tilraun-
um var sannað, að þeir gátu unnið köfnunarefni úr loftinu, ef