Eimreiðin - 01.05.1915, Blaðsíða 22

98
frá Skaftáreldum«). Þá gaf Kristín þessi Bjarna amtmanni þráðarlegg,
sem hún hafði sjálf spunnið. Og þegar amtmaður kom heim, gaf
hann konu sinni, frú Þórunni, legginn, og sagðist hún hafa saumað
með þeim þræði hnappagöt á klæðisföt amtmanns.
Miður þykir mér það sæma slíkri hefðarkonu, sem móðir mín
sagði Kristínu vera, að láta hana drekka tvímenning með séra Jóni;
því ég efast um, að hún hafi bragðað brennivín, og því slður borið
það á sér. Hefði móðir mín lifað, mundi henni hafa mislíkað þetta
stórum; því hún var samtíða henni fyrsta veturinn, sem hún var gift
föður mínum, meðan hann bygði hús sitt, og hældi hún henni sem
merkiskonu, er verið hefði sérlega góð manni sínum og eftirlát.
Já, já, þá sný ég mér að þræðinum aftur. Aldrei var undið á
annað en leggi, nvorki skóþráður né hör. Því hör var hafður í stað
tvinna, nú á dögum, er nú fæst í hverri sölubúð. En þá fékst hör í
búðunum, og var hann spunninn, til þess að gera spariskó, en hesp-
aður og litaður svartur úr brúnspón og »viktrióli«, áður hellulitur kæmi.
Var hann þá hafður ýmist eða þá sortulitur.
Sortuliturinn var þannig: Tekin var sorta, er sumir kölluðu at;
það fæst í mýrum, en þó ekki öllum. Það er svartgræn leðja, svo
þykk, að hún varla hnígur. Var þetta nú geymt í potti eða bala, og
veitt upp úr mosi og önnur ónýt efni. Síðan var tekið sortulyng og
látið liggja í köldu vatni, mig minnir einn sólarhring. Svo var það
sett á eld með nægu vatni og soðið 2—3 tíma. Þá var atinu steypt
út í pottinn, og átti nú, að mig minnir, að sjóða 4 tíma. Þá var
vaðmálið látið niður í, og soðið enn 3 tíma.
Litur þessi var aldrei viðhafður hjá foreldrum mínum, það ég
man, nema tvisvar sinnum. Og ég man, að mamma sagði, að þetta
væri ekki tilvinnandi, hvorki vegna eldiviðar né tímaspillis, að verða
að standa þarna allan daginn, til að hræra i. Ég man, að hún gerði
það úti, og varð vaðmálið kolsvart. En það hélt ekki lit; því þegar
klæðnaður úr þessu vaðmáli fór að snjást, varð hann mórauður. Og
ég man eftir fatadyngjum, sem karlar og konur voru að koma með
til mömmu, til þess að dekkja þvi í eftirlit, er hún litaði brúnspónslit.
í’að var að biðja að dekkja þessum buxum, þessum silkiklút, þessu
vesti. —
Almenningur éignaðist alls ekki þennan lit fyrst framan af. Hann
þótti of dýr. Og svo þessi sífelda hugsun, sem líka réði mestu um,
að nota alt af jörðunni, sem unt væri; að lita gult úr sóley og' heim-
ilisnjóla (heimulu), og ögn af álúnsdufti saman við; grænan lit með
því, að dýfa gulu ullinni ofan í ,indígólit; rautt með því, að sjóða
dúkinn, ullina, eða hvað það nú var, í fjallagrösum, láta það síðan
liggja í kúaþvagi viku eða meir, og varð það þá rautt. Auðvitað varð
sú rauða ekki fögur, en fullgóð þótti hún þá í svuntudúka og ýmislegt
annað.
Einu sinni óf ég gólfábreiðu, sem í voru tómir íslenzkir litir; og
mosalitabar randir voru líka í henni, og einnig svartar. Sendi ég það
suður í Rvík og lét vefa í hegningarhúsinu. Það eru nú ekki meira
en 28 ár síðan. Gólfábreiða þessi þótti falleg, þótt ekki gæti maður
sagt, að litirnir væru fagrir.