Þjóðviljinn - 24.12.1968, Blaðsíða 17

Þjóðviljinn - 24.12.1968, Blaðsíða 17
ÁRNI BERGMANN TÓK SAMAN Bókmenntalegur prakkaraskapur Þa5 er ekki fallegt orð föls- un, en hvað annað eigum við að hafa um það athæfi er menn koma á framfæri einhverjum texta og reyna að færa sönnur á að hann sé alh annað en hann er I raun og veru — smíð þeirra sjálfra? semsagt, bókmennta- leg fölsun. En vandinn er sá, að á bak við slikt athæfi felast margvislegar hvatir. Sumir menn falsa endurminningar frægra manna til að verða ríkir. Aðrir búa til þjóðkvæði í þeim sæmilega göfuga tilgangi að gera meiri veg þjóðar sinnar. Enn aðrir búa til heilt skáld ásamt með ævisögu og öllu til- heyrandi einfaldlega til að skemmta sér og stríða bók- menntamönnum. Sum verkanna sem urðu til með þessum hætti voru merkileg af sjálfum sér og höfðu allmikil áhrif, önnur eru minnisstæð aðeins fyrir sakir reyfaralegra og skringilegra at- vika, sem við þau eru tengd. En hvað um það: hér er allténd um að ræða efni sem dægra- stytting er I að rifja upp — með þvi hugarfari er þessi pistill saman skrifaður. KELTNESKT HANDRIT FRÁ ÞRIÐJU ÖLD Það dæmi um bókmenntalega fölsun sem frægast hefur orðið, og því ef til vill ekki ástæða til að fjölyrða um, er útgáfa kvæða Ossíans fyrir um það bil 200 ár- um. Þar var að verki ungur skozk- ur kennari. James Macpherson að nafni — hann kvaðst hafa fundið tvö sagnakvæði eftir írskt þriðju- aldarskáld, Ossían, hétu bálkar þessir Fingal og Temora. Er ekki að orðlengja það, að þessi kveðskapur Ossíans varð mjög frægur og gríðarlega vin- sæll. Ekki smærri skáld en Byron og Goethe voru stórhrifnir af mögnuðum náttúrulýsingum kvæðanna og hershöfðingjar eins og Napóleon og Súvorof voru ekki síður gagnteknir af garpskap hinna fornkeltnesku kappa sem Macpherson hafði smíðað saman. Úrvalsmenn urðu til að þýða Oss- íankvæði, hér á íslandi ekki lak- ari menn en Jónas Hallgrímsson og Bjarni Thorarensen. Hjá Jónasi: Hvort ertu hniginn af himinstöðvum, gullhærði röðull, og götum blám? Nú hefur vestur votum hförum svefngrindum snúið og sæng þér gjörva. Þessar vinsældir eiga sér að sjálfsögðu þá skýringu að Mac- pherson hafi verið sæmilegt skáld, þótt honum tækist reyndar miklu síður upp við það sem hann skrifaði undir eigin nafni. En hér kemur annað til. Þegar Ossían „fannst" eru menn víða orðnir heldur þreyttir á þröngum viðj- um þeirrar klassísku bókmennta- hefðar sem mestu réði, vélrænni skynsemdardýrkun og ströngum reglum. Það er að skapast heppi- legt andrúmsloft fyrir hið þjóð- lega, sérstæða, forneskjulega, hamslausa og ýmislegt það annað sem rómantísk skáld byggðu síð- an á. Macpherson var svo hepp- inn að verða með nokkrum hætti einn af fyrirrennurum þeirrar Mermée JÓLABLAÐ - 17
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.