Þjóðviljinn - 24.12.1968, Blaðsíða 84

VEED V ’ BAR
KEÐJUR er rétta Iausnin
Það er staðreynd a'ð kcðjur cru öruggasta vörniu
gegn slysum í snjó og hálku.
WEED keðjurnar
stöðva bílinn öruggar.
Eru viðbragðsbetri
og halda bílnum
stöðugri á vegi.
Þér getið treyst
Weed V-Bar keðjunum.
Sendum i póstköfu
um allt iand.
SvItlSIIW fillÐNASOIV II.F.
Klapparstig 25—27 — Laugaveg 168,
Sími 12314 — 21965 - 22675,
Verkalýðsfélagið VAKA
óskar öllum félögum sínum og öðrum laun-
þegum
gleðilegra jóla
og gæfu á komandi ári, með þökk fyrir sam-
starfið á árinu, sem er að líða.
Verkalýðsfélagið VAKA
Siglufirði.
hreðu, báðum gerðum, en ekki
vitað hvenær sú saga er skráð,
þótt sennilega sé það fyrir 1300,
sem aðrar íslendingasögur flestar.
En það segir frá því í Hákonar
sögu gamla, að er Hákon var að
deyja í Orkneyjum í des. 1263
eða 64 þá lét hann lesa sér bæk-
ur, fyrst latínubækur og síðan
helgra manna sögur og loks nor-
rænar bækur. Og er þar þraut
helgramannasögurnar lét „hann
lesa konungatal frá Hálfdáni
svarta og síðan frá öllum Noregs-.
konungum, hverjum eftir annan".
Og á næstu bls. 457 segir svo: „Og
er lesið var konungatal framan til
Sverris þá lét hann taka til að
lesa Sverris sögu." Hér er ekki
um að villast að er Heimskringla
á ferðinni. Allt konungatal fram-
an til Sverris er Heimskringla. Og
er bókin tímasett í fyrsta sinn,
þótt ekki hafi verið eftir því tek-
ið. Sagt er að byrjað sé á sögu
Háifdánar svarta, sem segir það að
ekki er byrjað á bókinni. En við
þetta ber að athuga, að gera verð-
ur ráð fyrir því að þessar um-
getnu bækur séu til staðar í Orkn-
eyjum þegar Hákon er að deyja
þar í nánd við Magnúskirkju og
klaustur, því hitt mun síður, að
t.d. Heimskringla sé í herförum
og reyndar alls ekki. Og sé
Heimskringla til í Orkneyjum
1263, þá mundi hún eigi síður til
í Noregi og ef bókin er til bæði
í Orkneyjum og Noregi 1263 þá
mundi því nokkuð fjarri fara að
bókin væri ekki eldri en það að
Snorri hafi samið hana og lokið
henni 1235. En mörg ár þarf til
að semja Heimskringlu frá grunni
og reyndar ekki á eins manns færi,
að safna efninu og auk heldtir
þarf mörg ár til að afrita hana
með einni hendi og vandvirkni,
sem íslendingar höfðu í bóka-
gjörð.
Eins og segir í formálanum og
hér var sagt, að kvæðin þyki mér
sízt úr stað færð, þá er það sagt
í því sambandi að kvæðin sem
kveðin voru um konunga, atferli
þeirra og orustur, segi satt frá því
sem gerðist og séu því beztu
heimildirnar að ævisögu þeirra.
Þessvegna verðnr það í Heims-
kringlu, að óspart er vitnað til
þess sem í kvæðum stendur og
þess óspart neytt að staðfesta frá-
sögu með tilfærðum vísum. Þetta
er svo mikill svipur á megingjörð
bókarinnar, að samtals eru 593
vísur í allri Heimskringlu, og frá
upphafi trúlega fylgt þeirri stefnu
að láta vísur staðfesta frásögnina.
Ynglinga saga, sem segir frá hin-
um fyrstu höfðingjum og kon-
ungum er byggð á kvæði, sem
fróður maður, Þjóðólfur Hvini,
orti fyrir konung, Rögnvald heið-
umhára Ólafsson, Geirstaðaálfs,
fyrir miðja 9. öld. Tilfærð er 41
vísa, sem heimildir um þessa 17
konunga í ættartölum og marga
aðra í Ynglingasögu, allt frá Óðni.
Þjóðólfur hefur verið fróður
og kvæðið gat hann ekki ort nema
eftir sagngeymd. Samt getur þetta
ekki hlýtt nema einum tilgangi,
ættfræðilegum tilgangi, og kem-
ur það beint fram hjá Ara fróða
í íslendingabók, að hann getur
rakið ætt sína til Óðins, og f jöldi
íslendinga, reyndar allir, síðan. Er
svo auðsýnt mark Ara fróða á
þessum hluta bókarinnar, að ekki
þarf að efast um að hér er komin
hans konungaævi, og eins og
sagði, þá er orðið áttartala ekki
haft úr annars munni en Ara
fróða og mun ekki finnast nema
í íslendingabók og Heimskringlu.
Þeir sem síðan rita konungasögur
halda þessum hætti að tilfæra vís-
ur til efnisskýringa og verða hinar
fyrstu konungasögur ríkar af
þeirra vísdómi, og í Ólafs sögu
helga konungs frá 1015—1030,
eru 178 vísur. Er hún að vísu
þriðjungur bókarinnar, og hefur
notið þess hversu miklar sagnir
hafa gengið af Ólafi og saga lians
í ýmsu nátengd sögu íslands, þar
sem fjölda margar kirkjur í land-
inu, einkum á Suðurlandi, voru
honum helgaðar, sem helgum
guðsmanni. Á sama hátt þarf að
styðjast við vísurnar í næstu kon-
unga sögu, en þar er Magnús saga
góða, sonar Ólafs helga, Haraldar
saga harðráða, hálfbróður Ólafs
helga, Ólafs saga kyrra, sonar
Haraldar harðráða, Magnús saga
berfætts, sonar Ólafs kyrra og
lýkur þeirri sögu með falli Magn-
úss á írlandi 1103.
Nú virðist það auðsætt hverjir
hafa áhuga á Magnús sögu ber-
fætrs. Nú er eftir honum haft
hin fræga setning „Til frægðar
skal konung hafa en eigi til lang-
Iífis". Þetta hefur átt við Odda-
verja. Jón Loftsson var dóttur-
sonur hans. Síðan kemur saga Sig-
urðar Jórsalafara og þegar kemuf
84 — JÓLABLAÐ