Þjóðviljinn - 24.12.1968, Blaðsíða 29

ÞETTA
ÞARF ÉG
AÐ SEGJA
ÞÉR
SMÁSAGA EFTIR SAROYAN
Á aðfangadagskvöld árið 1940
vildi svo til að ég var staddur
á brautarstöð og þar mátti
heyra útvarpað frá jólaskemmt-
uin, sem haldin var fyrir fátæk
böm. Ég sat niðursokkinn í
vinnu mína og hlustaði naumast
á útvarpið, en um leið og ég
heyrði jólaraddir barnanna hætti
ég að skrifa og tók að hlusta.
Þaö sem ég heyrði og var full-
komlega raunverulegt gerði mig
sjúkan. Það var ekki annað ráð
til en að skrifa um það, og það
gerði ég. Ég byrjaði að skrifa
ium leið og útsendingunni lauk,
skrifaði næstum nákvæmlega
það, sem ég hlustaði á. Loka-
orðin eru það, sem ég óskaði
að heyra en heyrði ekki. Leik-
ritið var flutt í útvarp á að-
fangadagskvöld 1941.
Pólk fæðist í heiminn með
marga sterka og góða eiginleika.
en sterkastur af þeim öllum er
tilhlökkunin, sem kemur i
heiminn með hverju nýju
mannsbarni sem fæðist. Þessi
tilhlökkun er sterkust meðan
fólk er ungt, en hún hverfur
aldrei alveg. Enginn hefur
nokkru sinni fæðst án þess að
koma með tilhlökkunina með
sér. Allt mannkynið á tilhlökk-
unina og hefur átt hana frá
upphafi.
Hvert einasta ár bernskunnar
stuðlar að því að efla tilhlökk-
unina, þar til sá timi kemur
að hinn bamalagasti af öllum
börnum verður f heiminn bor-
inn: Sá vitrasti, elskulegasti, sá
sem mesta stillingu á og mesta
hugrekkið. Hvert einasta ár
þegar fæðingardagur hans nálg-
ast, verður veröldin hljóðlát,
vegna árstímans og vegna minn-
ingarinnar um líf hans meðal
fólksins,
Börn, sem af alvöru þekkja
til ævi Krists, vænta alls á fæð-
ingardegi hans. Hveirt á sinn
hátt. Fátækasti drengurinn, fá-
tækasta telpan. Tilhlökkunin,
óskin er uppfyllt með góðum
gjöfum: Frá Nonna til mömmu,
næla, frá pabba til Siggu, nýr
bíll. Gjöfin, sama hver hún er,
er aðeins vanmáttug eftirlíking
af hinni einu sönnu gjöf. sem
við getum gefið hvert öðru:
Sjálfan sig — eins og t. d. lít-
ill enskur drengur af konungs-
ætt, sem skrifaði stóra bróður
sínum svohljóðandi bréf:
Kæri bróðir!
Beztu þakkir fyrir bréfið. Ég
mun gæta þess betur en allra
leikfanganna minna: Ég ætla að
gefa Newton kennara byssuna
mína. Þér ætla ég að gefa allt,
sem ég á: bækumar, hestana,
bogann minn, allt sem þú vilt
eiga.
Góði bróðir, láttu þér þykja
vænt um mig og mér mun allt-
af þykja vænt um þig og gera
allt fyrir þig.
Bróðir þinn sem þú ræður
yfir.
Yark.
Tilhlökkunin í brjóstum fólks
er eins og hún á að vera, leynd-
ardómsfull — hlédræg og trúar-
leg að uppruna, undarleg ójarð-
nesk þrá. Þrá, sem aldrei verð-
ur fullnægt algerlega, öll börn
kannast við tómleikann og sárs-
aukatilfinninguna þegar til-
hlökkuninni er fullnægt með
keyptu leikfangi i jólagjöf, þvi
hvert einasta barn trúir að jól-
in séu mikil hátíð og sjálfsagð-
ur hluti af tilverunni, einskonar
sönnun draumsins um dásemdir
lffsins, alltaf og allstaðar. Barn-
ið tekur þakklátt við gjöfinni
og reynir eftir mætti að sam-
rýma hana þrá sinni, en það
heppnast ekki.
Eftir því sem barnið verður
eldra býst það við minni töfr-
um, en því meiru af áþreifan-
legum gæðum, en gegnum þetta
lærist þvi að hætta að sjá hill-
ingarnar. Það kemur i ljós að
heimurinn er hræðilegur, fullur
af þreyttu, hálfrugluðu hræddu
og taugaveikluðu fólki. Þetta á
að vera mannkynið sjálft í
dýrð sinni, en reynist þá vera
sín eigin smán. Þetta fyllir
barnið takmarkalausri einmana-
kennd og reiðd og stundum
stolti, sem herðir skap þess. En
þegar barnið verður fullorðnara
verður það einnig eitt af þessu
fólki, sem það áður gat ekki
sætt sig við. Það týnir einnig
sjálfu sér.
Það er þá, sem maður byrjair
að elska. f stað þess að hata
heiminn verður maður að kynn-
ast honum, skilja hann og elska.
Maður verður að sætta sig við
hinar slæmu hliðar hans og síð-
an reyna að skyggnast dýpra
inn ( hann frá öllum áttum.
Komast gegnum yfirborðið og
finna það ríki þar sem hinn
grimmi heimur er eldd til og
þar, sem hið týnda mannkyn
er enn tíl, ungt og saklaust:
Ríki bamsins.
Allir þurfa að eiga eitthvað
til þess að muna. Margir minn-
ast æsku sinnair. Ævi Krists
endaði á unga aldri. Stjórn-
málaflokkar, sem hvetja fólk
til þess að gleyma ungu árun-
um eru fyrirfram dauðadæmdir,
því að fólki er nauðsynlegt að
muna æsku sína og sakleysi.
Vegna þess að ef fólk samræmir
ekki æskuhugsjónirnar, vitið,
góðvildina og heiðarleikann,
gleymir ekki, verða því allir
hlutir eðlilegir. Á hverjum degi
byrjar maður nýtt líf. En and-
lega lifið — það innra og æðra
— byrjar ár hvert um jólaleytið.
Það er þá, sem allir muna sjálfa
sig og þá, sem þeir hafa þekkt.
Á þeim árstíma man maður
öll smáatriðin, (sem reyndar ei-u
þau stærstu) og þau birtast
manni í rétfcri stærð, og eitt
hlýlegt bros eykur mikiu meira
á gleðina í heiminum en mörg
að þvf er sýnist stór góðverk,
sem eru gersneydd mannlegum
kærleika. Það er stund fólksins
sjálfs, eins og það raunveru-
lega er.
Efnislegum verðmætum er
kastað burt og allir sagir, hver
á sinn hátt: Ég vil gefa þér
allt sem óg á.
Þá er einnig tími söngsins.
Ekki aðeins raddanna, sem
eru fagrar og fágaðar, heldur
söngs alls heimsins, lifandi,
einfaldur og fuliur þakklætis.
Og það er tími hinnar sak-
lausu ástar, einfaldrar og heitr-
ar af lífseldi og víni. Og líka
er það sá tími þegar enginn
kemst hjá þvi að verða affcur
barn, sem býst við miklu og
finnur að það langar til að
gefa, gefa á þann hátt að hinni
mesfcu eftirvæntingu verði full-
nægt.
(Otvarp flrá jólaskemmtun
barna heyrist um allt landið.
Hljómsveitin leikur ..Klukkna-
hljóð“. Bömin syng'a. Þau
hætta söngnum, hrópa og
klappa).
Þulurinn (elskulega): Þetta
var fallegt, börnin mín. Er ekki
gaman hjá ykkur?
Framháld á bls. 88.
u

JÓLABLAÐ - 29