Þjóðviljinn - 24.12.1968, Blaðsíða 85

Þjóðviljinn - 24.12.1968, Blaðsíða 85
fram í miðja þá sögu og margt er þó sagt í tíðindum, en nú þurfa engar vísur að fyígja til að stað- festa frásögnina. Nú virðist það auðsætt af sögunni að samtíða maður skrifar hana, sem ekki þarf að styðjast við vísur, heldur bein- ar heimildir, er hann má sjálfur þekkja og má hér ýmislegt tilfæra er þetta má styrkja. Þá koma sög- ur Magnúsar blinda sonar Sigurð- ar Jórsalafara og Haraldar gilla, er tjáðist bróðir Sigurðar og son- ur Magnúsar berfætts. Þá Inga saga Haraldssonar gilla, þá Há- konar saga herðibreiðs, Sigurðs- sonar, Haraldssonar gilla og síðust Magnús saga Erlingssonar. í þess- um 4 sögum eru einungis tilfærð- ar 30 vísur, og veit maður það að hér er farið eftir samtíðarriti, Hryggjarstykki, Eiríks Oddssonar og segir okkur það um leið, að þegar ekki þarf vísur í Sigurðar sögu Jórsalafara, að þá er rétt ályktað að hún er skrifuð af sam- tímamanni og síðan allar sög- urnar er tilnefndar voru. Ekki er það þó fyrir það að ekki sé skáld til staðar til að kveða um konungana. Það er efámál að í annan tíma hafi fleiri íslenzk skáld verið með Noregskonung- um, en á þessum umgetna tíma. Um 1160 er eitt af stórskáldum íslendinga í Noregi, Einar Skúla- son. Nú segir það sig sjálft, að hefði Snorri Sturluson skrifað bókina eftir 1200, 100 árum eftir dauða Sigurðar Jórsalafara, hefði hann ekki komizt hjá því að nota vísur til staðfestingar efninu í sama mæli og áður hafði verið gert. Hér er því rért ályktað, síð- ustu sögurnar í Heimskringlu eru ritaðar af samtíma mönnum kon- nnganna, en ekki Snorra Sturlu- syni 70—100 árum síðar. Á eitt atriði má benda, sem ekki styrkir það að Snorri hafi skrifað sög- una. Gamalt konungs sagna hand- rit kallast nú Fagurskinna, og fræðimenn, sem allt vilja færa fram á tíma, hafa ekki getað á- Iyktað að hún sé síðar rituð en 1220, og er slíkt Jítið að marka, því auðvitað er bókin eldri. Nú ber svo til að heilir kaflar í Heimskringlu eru samhljóða Fag- urskinnu, og þegar maður veit það, að Snorri hefur ekki samið Heimskringlu þá verður þessi samruni bókanna næsta merkileg- ur ©g um það leyti og Heims- kringla er gerð hefur maður ekki heimild um neina konungasögu- bók nema bók Sæmundar fróða. Og maður fær þá hugmynd að þessi ek í formálanum sé einmitt Sæmundur fróði, og þessvegna geti hann ekki í formálanum að þarna sé hann sjálfur að verki og þessir vér leggi verk hans til grundvallar, en vandi sig ekki á formálanum, sem hann sýnir. Á bók þessi lét ek o.s.frv., rita ekki aðrir en Ari eða Sæmundur. Sést á þessu hversu vísindamennirnir álykta rétt um Fagurskinnu, að hún er til þegar Heimskringla er rituð fyrir 1177 og hreint ekki að Fagurskinna sé rituð eftir Heims- kringlu. Á tvennt vil ég enn minnast. Stílrannsókn á Heims- kringlu upplýsir ýmislegt um gjörð hennar, svo sem ég sýndi um orðið „samna". Og eins og sagt var ber á ósamræmi í stíl bókarinnar, sem von er, þegar margir hafa um fjallað. Frekast til dæma um það og fróðlegast, er það, að í öllum hinum fyrri sög- um, allt til enda Magnús sögu góða d. 1045, en það er meira en tveir þriðju hlutar bókarinnar, er allsstaðar ritað „bæ, bænum", sem allir vita að er gömul og ný ís- Ienzka, en í hinum seinni sögum er ritað „bý, býnum" fyrir bæ, bænum og er það málfar sem gildir enn á sögusviði Heims- kringlu. En í næsm sögu, Harald- ar harðráða, er ritað sitt á hvað bý og bæ, og t.d. á einni og sömu bls. er tvisvar ritað býnum og tvisvar bænum, og síðustu sögun- um einungis ritað bý, býnum, býj- arins, svo sem heyra mátti af því er lesið var. Sjást hér glögg gerð- arskil á verkinu, þar sem er Har- aldar saga harðráða, enda mun Sæmundarbók ekki hafa náð lengra en til þeirrar sögu. Er þetta athyglisvert og sýnir fyrst og fremst að hér eru sjálfstæð höf- undarverk færð inn í konungasögu safnið, en slíkum verkum leyfir sér enginn að breyta. Við vitum að Hryggjarstj'kki Eiríks Odds- sonar er ritað í Noregi og virðist auðsætt, að þetta „bý" sé álitið eiginnafn, er ekki ber að breyta þar sem ritað er á vettvangi. En á þetta bendi ég til að sýna það, sem allir hljóta að skilja og viður- kenna, að sami maður ritar ekki bæ í öllum fyrri hluta og mikl- um meirihluta verksins, en bý í síðari hlutanum, og þó á rugl- ingi til að byrja með. En hér ber að sama brunni og í formálanum, að hér hefur ekki einn maður um fjallað, og strikar þetta með öllu yfir þá kenningu að Snorri Sturluson sé höfundur bókarinn- ar frá upphafi til enda. Og hér er dómurinn saminn og birtur og mun síðan standa um höfundarskap Snorra að Heims- kringlu, og leiðin sýnd til vinnu- bragða, sem ekki byggja á stað- lausum stöfum. Heimskringla vís- ar í fáu einu eftir sig á tíma og ég held aðeins í einu atriði til 13. aldar manna. Þar segir frá ferð Ólafs konungs kyrra frá Englandi, eftir að faðir hans, Haraldur harð- ráði, var fallinn 1066, þar í landi, að þá fylgdust með honum tveir bræður, enskir, ágætismenn og hét annar Skúli og varð hann landsráðgjafi konungs og kallað- JÓLABLAÐ - 85 KLÆÐASKÁPAR NÝ GERÐ Sundurteknir, auðveldir í flutningum. Standard stærðir: Br. 110 — 175 — 200 og 240 cm. Smíðaðir einnig í öðrum stærðum. — PÓSTSENDUM — Biðjið um upplýsingar. Húsgagnaverzlun Axels Eyiólfssonar Skipholti 7. — Síimar: 10117 - 18742.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.