Þjóðviljinn - 24.12.1968, Blaðsíða 94

Þjóðviljinn - 24.12.1968, Blaðsíða 94
DOKAÐ VIÐ í ARMENÍU Framhald af bls. 27. vinum, og það þykir manni nú fremur benda til þess að einhverj- ir hafi aura til að kaupa fyrir. Ég þykist líka vita, að svo sé. En mannmergðin í sovézkum verzl- unum á sér aðra orsök jafnframt: verzlunarhættirnir eru háðir mikl- um seinagangi og fólk þarafleið- andi lengi að fá sig afgreitt. Ég fékk litla reynslu af þessu sjálfur, sökum þess að í þeim eina verzl- unarleiðangri sem ég fór í — það var í Moskvu — var túlkurinn minn mér til ómetanlegrar aðstoð- ar eins og fyrri daginn og tók af mér mikið ómak. Hinsvegar virð- ist óhagkvæmt það fyrirkomulag sovézkra búða, að fólk þarf víðast- hvar að fara í margar biðraðir innan sömu verzlunar til að fá hinar ýmsu vörur — og síðast í allsherjarbiðröð til að borga. Heyrt hef ég sömuleiðis, að verzl- anir séu tiltölulega fáar mið- að við höfðatölu íbúanna, en um það er ég ekki dómbær; þegar maður kemur úr smábæ eins og Reykjavík finnst manni allar stór- borgir fullar með verzlanir. Ég nefndi við túlkinn minn hvers vegna ekki væri tekið upp sjálfs- afgreiðslukerfi í búðum og eins í veitingahúsum. Hann benti mér á, að það fyrirkomulag existérar nú einnig í Sovét og er smám- saman að færast í aukana. Aftur á móti má segja, að öll skriffinnskan og kvittanafarganið í sovézkum verzlunum bendi á mikinn heiðarleika og sé til þess gert, m.a., að viðskiptavinurinn geti Ieitað réttar síns ef honum finnst hann hafa fengið gallaða vöru. Það á ekki að fara á milli mála, að allt sé löglegt. Sjálfur er ég hæstánægður með þau kaup sem ég gerði í þarlenzkum vöru- húsum. ENN UM SKIPULAG Við helztu breiðgötu Érevan sem kennd er við Lenín var verið að fullgera gosbrunnasamstæðu og gróðurreiti. Ég þarf varla að taka það fram, að gatan sú arna er ólík Lækjargötunni okkar að því Ieyti að þarna eru hávaxin og fögur tré, og símaldefinn fær óefað að vera í friði fyrir spell- 94 — JÓLABLAÐ virkjum. Sjöunda nóvember 1967 átti að kveikja eilífðareld á þar- tilgerðum fonti undir súlnahvelf- ingu. Aukin mannmergð og fjöldi ökutækja krefjast breiðari og beinni samgönguæða, viðameiri og hærri húsa — í vaxandi þétt- býli þar sem allt er í örum vexti, alltaðþví ofurgrósku, vaknar sú spurning hvort skipulagið og hraðinn taki ekki fyrr eða síðar að þjarma að mannskepnunni sem á að njóta alls þessa. Stór- brotið skipulag nýtízkuborga get- ur orðið þunglamalegt, vélrænt, ónáttúrlegt og klúrt. Þetta vanda- mál hljóta sovézkir skipuleggj- endur að reyna að leysa, og þeir ættu að eiga auðveldara með það en kollegar þeirra í auðvalds- löndunum: í Sovét þarf ekki að kaupa upp lóðir af sérvitrum eða tækifærissinnuðum maurapúkum fyrir of fjár til þess að hægt sé að rækta gróðurvin eða leggja götuspotta. Það er mikið byggt í Érevan og mikið skipulagt; sömu sögu er að segja frá öðrum sovézkum borg- um. En fram til þessa hafa ný- byggingar í stærri borgum þar eystra borið nokkuð þunglamaleg- an svip flestar hverjar, og má þó sjá breytingu á þessu til batnaðar t.d. í Moskvu. íbúðarhús sem Iíta út eins og monúmental stjórnar- byggingar eru vonandi ekki það sem koma skal. Ég er svo barna- legur að halda því fram, að grundvallarlögmál til að fara eftir í samsetningu mannabústaða eigi að vera fólgið í þessu eina: hag- kvæmni. Ég held að sjálft fegurð- arhugtakið eigi að skipa annan sess. Það má kannski bæta því við, að þar sem hagkvæmnin fær að ráða, án tilgerðar, pírumpárs og yfirlætis, þar taki fegurðin sér ból — fyrirhafnarlaust, og ekkert sé sjálfsagðara. Ég hefi ekki kynnt mér vænt- anlegt heildarskipulag Érevan- borgar, enda þyrfti ég að hafa dvalizt þar lengur og þekkja bet- ur til fjölmargra hluta til þess að geta myndað mér skynsamlega skoðun á því, þótt það væri lagt á borð fyrir mig. En þess vegna minnist ég á það hér, að mér datt sitthvað í hug þegar ég gekk um fyrrnefnda breiðgötu sem kennd er við Lenín. Víst er þetta fögur gata, breið og bein, og veitir skipuleggjend- um óteljandi góða og skemmti- Iega möguleika. En það hvarflaði að mér þeim óþægilega grun, að þar kynni að vera hugsað um of fyrir symmetríunni hennar sjálfr- ar vegna. Slíkt samræmi er undir einstökum kringumstæðum ekki aðeins gott og fagurt, heldur jafn- vel sjálfsagt; en ekki nema stöku sinnum. Sú tíð er liðin og kemur vonandi aldrei aftur, að menn reyni á ólíklegustu stöðum að stæla garðana í Versölum — og því síður Versalahöll sjálfa. Við- leitni til hátíðleika í stíl getur átt rétt á sér í örfáum opinberum byggingum — þar sem þjóðleg hefð fær að skjóta upp kolli í hæverskri einföldun gamalla forma — en á síðari hluta tutt- ugustu aldar hljóta bygginga- meistarar og skipuleggjendur borga að miða við það sem hag- kvæmt er, einfalt og létt, í sam- ræmi við ný viðhorf, að ógleymd- um nýjum og stöðugt fjölbreyti- Iegri byggingarefnum. LIST I FRAMHJÁHLAUPI Eitt kvöld fór ég að sjá arm- enskan ballett í óperuhöllinni. Þetta voru níu þættir þjóðsagna- legs efnis og nefndust „Vetjni idol"; músíkin eftir Edgar Ogan- esjan, en hann er í röð meirihátt- ar tónskálda armenskra af eldri skóla. Ég hafði ekki séð ballett um árabil og þótti allmikið til koma. Ég efaðist ekki um — og geri ekki enn — að þarna var dansað á heimsmælikvarða. En í hléinu laumaði túlkurinn minn því að mér að öllu betur dönsuðu þeir í Rússíá, og kom mér nátt- úrlega ekki til hugar að mótmæla því; hann sagði að það skyldi ég sannprófa þegar við kæmum til Leníngrad. Af skiljanlegum ástæðum botn- aði ég ekki ýkjamikið í koreo- grafíu þessara dansa. En sem leikmanni fannst mér það koma skemmtilega á óvænt, að þarna þóttist ég sjá áhrif frá egypzkum fornmyndum af mannfólki og dýrum — ég lýsi því ekki nánar, en treysti því að lesendur skilji hvað ég á við — og þetta voru dansar byggðir á armenskum sögnum. AIIs ófróður maður lilýt- ur að draga þá ályktun að forn tengsl menningar og jafnvel upp- runa séu með þessum tveim þjóð- um; vitað er að Armenar hafa um margar aldir haft meiri menn- ingarleg tengsl til suðurs og aust- urs en norður eða vestur á bóginn. Armensk list forn og ný er sí- frjótt rannsóknarefni lærðra manna, því að í sem stytztu máli má segja að Armenar séu ein elzta menningarþjóð álfunnar — að svo miklu leyti sem réttmætt er að telja land þeirra til okkar heimshluta. Slíkt efni sem armensk list verður ekki afgreidd í blaða- grein, hvaðþá kafla úr grein. Það er bezt ég geri þá játningu strax, að ég hefi nógu mikla nasasjón af list þessarar fornu menningar- þjóðar til að vita að ég veit ekki neitt. Þess vegna er bezt að hafa sem fæst orð þar um. Hins má gjarnan geta, að á- hrifa armenskrar menningar, ekki hvað sízt listar, gætir víðar um heimsbyggðina í dag en menn gera sér líklega grein í fljótu bragði. Armenar hafa víða dreifzt í aldanna rás, þeir hafa af ýmsum ástæðum flutzt úr landi, einkum Armenskt handrit: „... minnsta bók sem ég hej augum litið, það hefði mátt fela hana í lófa sér ..."
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.