Þjóðviljinn - 24.12.1968, Blaðsíða 59

Þjóðviljinn - 24.12.1968, Blaðsíða 59
SÍÐASTA BÓKIN SMÁSAGA EFTIR ALPHONSE DAUÐET „Hann er dáinn", heyrði ég einhvern segja í stiganum. í marga daga hafði ég átt von á þessari frétt, þessari sorgarfrétt. Ég vissi að fyrr eða síðar mundi ég fá hana við þessar dyr, en samt fannst mér sem hún kæmi alveg á óvænt. Mér varð þröngt um andardráttinn og varirnar skulfu þegar ég gekk inn í þessa yfirlæt- islausu íbúð rithöfundarins, þar sem skrifborðið tók langmest rúm, þar sem þrotlaust starf og strit hafði staðið í fyrirrúmi fyrir flestu öðru, jafnvel ekki séð sól fyrir því. Þarna lá hann í litla lága járn- rúminu sínu, og borðið var hlað- ið blöðum, og stórgerða skriftin hans hafði stöðvazt á miðju blaði, snögglega eins og hann hefði ver- ið kvaddur frá, og penninn í bytt- unni, hvorttveggja bar þess vott með hve skjótum hætti dauðanti hefði borið að. Bak við rúmið var stór skápur úr eik, troðfullur af handritum, bréfsnifsum og minnissneplum, og stóð í hálfa gátt rétt yfir höfði hans. Allstaðar voru bækur, ekkert nema bækur, bækur og aftur bækur, í hillum, á stólum, á skrifborðinu, og þeim var hlaðið í háa stafla á gólfinu í hverju horni, og líka við rúmið. Meðan hann var enn á lífi, þá var þetta eitthvað svo viðfeldið, það vottaði líf og starf. En nú var öðru máli að gegna, það var orðið eitthvað svo geigvænlega ömurlegt. Allar þessar veslings bækur voru orðnar svo umkomu- lausar, munaðarlausar, og það lá ekki annað fyrir þeim en að vera dreift af handahófi til ýmissabók- sala, eins og laufi sem fýkur fyrir vindi, að vera seldar á götum úti, boðnar fyrir lágt verð Ég hvarf til hans þar sem hann lá andaður, og mér varð bilt að sjá hann og finna kuldann á enn- inu, eins og þar væri kominn steinn í staðinn. Þá var hurðinni lokið upp af skyndingu. Þar var þá kominn sendisveinn frá for- laginu, glaðlegur á svipinn og lagði frá sér á borðið þennan böggul af bókum nýkomnum úr prentun. „Sending frá Bachelin", sagði hann hátt. En þegar hann sá hvernig kom- ið var, hörfaði hann, tók ofan húfuna sína og hvarf út um dyrn- ar, þegjandi. En hvað þetta var nú hlálegt, að bókin skyldi einmitt þurfa að koma núna, þegar höfundurinn, sem hafði beðið hennar með slíkri eftirvæntingu, í allan þann mán- uð, sem útgáfunni hafði seinkað, og nú kemur hún, rétt í því bili er hann er skilinn við. Vitiur minn blessaður! Þetta var síðasta bókin hans, og einmit sú sem hann hafði gert sér mestar vonir um. Með hvílíkri natni hafði hann ekki leiðrétt prófarkirnar titrandi höndum, hve heitt þráð að mega handleika af henni fyrsta eintakið. Og síðustu dagana, þegar hann var búinn að missa málið, Ieit hann aldrei af dyrunum, og hefðu þeir vitað þetta, þeir sem áttu að annast prentunina, brotið, heftinguna, allir þessir sem að sama verkinu unnu, ef þeir hefðu séð þessa angist í aug- unum, þessa angist óþreyjunnar, þá hefðu þeir vissulega farið að flýta sér, setjararnir að setja, prentararnir að prenta og blöðin hefðu raðazt í brotinu hvert af öðru og heftingin gerzt með sama hraða, svo ekki yrði um seinan, ekki munað þess- um degi, sem svo miklu munaði. Og þessi dauðvona sjúklingur hefði fengið ósk sína uppfyllta, sína síðiistu ósk, hann hefði feng- ið að sjá bókina, finna lyktina af prentsvertunni naumlega þorn- aðri, að horfa á letrið, hve vel það lýsti af blaðinu, og þekkja þarna hugmyndirnar, orðnar honum daufar og flöktandi, bráðum horfnar í myrkur. Þó að maður sé í fullu fjöri og dauðinn víðs fjarri, þá er óvið- jafnanlega gaman að sjá bókina sína, það er hverjum rithöfundi nautn sem ekki dofnar. Að opna fyrsta eintakið af bókinni sinni, sjá hana hafa tekið á sig fasta, óumbreytanlega mynd, og ekki framar verandi þessi óskapnaður hugmynda, vellandi grautur í heilanum, það er nokkuð sem engu öðru líkist, það er gaman. Meðan maður er ungur, þá er það ofbirta í augum, svo að stafirnir geta ekki staðið kyrrir þar sem þeir eru, heldur lengjast þeir og teygjast, verða bláir, gulir, eins og sól sé nýkviknuð inni í höfði manns. En svo koma stundum dálítil eftirköst, hryggð vegna þess sem ekki komst með, sem út undan varð, sem aflaga fór. Það sem fyrir oss vakti komst ef til vill aldrei á blaðið, ekki eins og það átti að verða. Hve mikið fer ekki forgörðum stundum á leið- inni milli heila og handa. Hug- myndin sem fyrst vakti fyrir í djúpi hugarins, eins og unaðsleg hafgúa, nei, eins og þessar fögru marglyttur Miðjarðarhafsins, sem berast með straumi með yndis- þokka eins og skýjaflotar, sem sigla yfir lönd, en komnar upp á sandinn eru þær þornaðar, skorpn- aðar og skrælnaðar, hismi og hjóm, litlausar, ljótar og ekki neitt. Æ, hvorugt fékk hann að reyna, þessi framliðni góðvinur minn, hvað síðustu bókina hans snerti. Það var framúrlegt að skoða þetta höfuð svo þungt og mátt- vana, sem hvíldi þarna á koddan- um, og hjá því lá bókin hans ný- prentuð, og nú mundi hún brátt koma í glugga í hverri bókaverzl- un, og allir sem framhjá færu, mundu lesa titilinn ósjálfrátt og hálfpartinn ómeðvitandi, og hann mundi geymast í minni þeirra á- samt nafni höfundarins, þessu sama nafni, sem nú lá fyrir að verða fært inn í dánardálk prests- þjónustubókarinnar, í manntals- skýrsluna, og hve bjart var nú yfir því nafni, hve fagurt að sjá á litprúðu saurblaðinu Það var JÓLABLAÐ — 59
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.