Þjóðviljinn - 24.12.1968, Blaðsíða 35

1907 (45x,38 cm)
hugmyndinni um hina tilviljunar-
kenndu list.
Þið munið eflaust, herrar mín-
ir, efdr ævintýrinu um drenginn,
sem gekk um skóginn og sá
„skógardísina, huldukonuna."
Hún var fögur eins og ljósið,
meó smaragðaugu o. s. frv. Hann
nálgast hana, en hún snýr í
hann bakinu, sem lítur út eins og
trjábolur. Auðvitað var það aðeins
trjábolur, sem drengurinn sá,
' ímyndunarafl hans var frjótt og
hann sá þarna fagra konumynd.
Það er dálítið sem hefur komið
fyrir mig aftur og aftur. Dag
nokkurn þegar ég var á gönguferð
kom ég að litlu moldarflagi bak
við runna. Ég var langt í burtu
í huganum, en augu mín stöðv-
uðust við einhvern skrítinn hlut,
sem lá í grasinu.
Fyrst var það eins og kýr,
breyttist svo strax í bændahjón,
síðan í trjábol og svo .... Svona
sífelldar breydngar á skynjun líka
mér vel .... mér er ekki ljóst af
hverju þær stafa .... mér finnst
að eftir andartak fái skynsemin
yfirhöndina .... en ég vil það
ekki .... nú er þetta orðið að
fólki í skógarferð .... en fólkið
hreyfist þó ekki .... ó .... nú
get ég séð það .... það er plógur
■ sem hefur verið skilinn eftir
'þarna, föt plægingamannsins og
pokinn hans hanga á plógnum.
Þannig er þetta. Það er ekkert
{meira að sjá! Nautnin horfin um
| leið.
Finnst ekki í þessu fólgin skýr-
:ing á þessum nýtízku málverkum,
sem fólk virðist eiga svo erfitt
með að skilja. í fyrstu sér maður
ekki annað en hrærigraut af lit-
um, því næst er eins og myndin
ætli að líkjast einhverju, en, nei,
hún líkist engu. Að Jokum finnst
þó blettur, sem hægt er að festa
augun við, liann breiðist út, lit-
irnir hópast kringum hann, það
koma Ijósgeislar og út frá þeim
greinar og kvistir, líkt og frost-
rósir á glugga .... og myndin
öðlast líf frammi fyrir áhorfand-
anum, sem hefur verið viðstaddur
fæðingu hennar og vöxt. Og það
sem betra er: Þessi mynd er ávallt
ný, breytist eftir ljósi og skugg-
um, þreytist aldrei, ávallt ung og
ný vegna þess að hún ber í sér
lífið sjálft.
Þegar ég á tómstundir fæst ég
svolítið við að mála. Til þess að
geta ráðið yfir efninu vel ég striga
eða kartonpappír af hæfilegri
stærð, þannig að ég geti lokið
myndinni meðan áhuginn endist,
tvær til þrjár klukkustundir.
Ég er knúinn af óljósri þörf.
Ég horfi til skuggalegs skógarins,
þar sem einnig sést út yfir hafið,
það er sólsetur: Og svo: Með
þessum hníf — ég á enga pensla
— dreifi ég litunum og mynda
eitthvað, sem í stórum dráttum
líkist teikningu. Auði bletturinn
í miðjunni á að sýna hafið út við
sjóndeildarhringinn, þarna er
skýjaþykknið, laufskrúðið, trjá-
greinarnar, málað í margvíslegum
litum, einum fjórtán — fimmtán,
hver innan um annan en þó í
fullkomnu samræmi.
Flöturinn er allur útfærður, ég
geng aftur á bak frá myndinni til
þess að virða fyrir mér.
Hver fjandinn! Ég kem ekki
auga á nokkurt haf, bletturinn í
miðjunni sýnir botnlaust djúp,
þar sem loftkenndar líkamalausar
verur svífa eins og álfar með
langa skýjaslóða á eftir sér. Skóg-
urinn Iíkist dimmum neðanjarð-
arhelli, illgresi vex við munna
hans, og grunnurinn — við skul-
um athuga hvað við sjáum —
klettar, þaktir gróðri sem hvergi
fyrirfinnst — og þarna til hægri
hefur hnífurinn sléttað of mikið
úr litunum, svo glampar á, eins
og á sléttan og speglandi vatns-
flöt — aðeins vatn! Ágætt! En
yfir vatninu er hvítur og rósrauð-
ur blettur, sem ég get ekki áttað
mig á hvaðan er kominn. Bíðið
andartak! — Það er rós! — Hníf-
urinn vinnur fáeinar sekúndur og
vatnið er umkringt rósum, rósum,
aragrúa af rósum! Ég snerti flöt-
inn ofurlétt með fingrinum hing-
að og þangað, það fær litlna til
að renna svolítið saman, grófustu
drættirnir hverfa, það verður létt-
ara yfir, gagnsærra, og myndin
er ful.Igerð!
Konan mín — við erum miklir
mátar þessa stundina — kemur,
starir, hrópar í hrifningu þegar
hún sér þetta Tannháuserlistaverk,
þar sem stórar slöngur (álfarnir
mínir) svífa yfir töfralandinu og
rósirnar speglast í brennisteinsgíg
(vatninu mínu!).
í heila viku dáist hún að „lista-
verkinu", virðir það á mörg þús-
und franka, fullyrðir að það eigi
Framhald á síðu 96.
JÓLABLAÐ — 35
1892 (62x97 cui)