Árbók Landsbókasafns Íslands - Nýr flokkur - 01.01.1985, Blaðsíða 54

54
FINNBOGI GUÐMUNDSSON
naumast getað annað en hrifizt af áhuga og elju skrifarans, sem
hlýtur snemma að hafa orðið kunnur að þessari iðju sinni í hcraðinu.
Nú verður vikið að öðru handriti Þorsteins í Skarfanesi, sem merkt
er JS. 280 4to. Fremst í því fer Kiennedömsens Speigill . . . gjördur af
Sra Paale Biornssyne . . .
Hér er greinilega komið handrit það, sem sr. Skúli Gíslason
minntist á í fyrrnefndu bréfi til Jóns Arnasonar 31. marz 1859 og
taldi, að ekki lægi á lausu hjá Guðmundi Þorsteinssyni í Hlíð.
Jón Sigurðsson hefur efalaust haft spurnir af þessu og fleiri
handritum Guðmundar, því að ári eftir lát Guðmundar (d. 28. júlí
1866) fær hann þetta handrit frá Vigfúsi syni Guðmundar. En Jón
hefur skrifað efst á fyrstu blaðsíðu: Vigfús Guðmundsson úr Hlíð 19/7
67. - Jón var þá staddur í Reykjavík á Alþingi og hefur eílaust merkt
handritið svo, er hann fékk það í hendur.
Vér skulum nú til fróðleiks fylgjast með ritstörfum Þorsteins einn
vetrarmánuð, í janúar 1779.
Fullur titill upphafsverks handritsins JS. 280 4to er svohljóðandi:
Kiennedömsens Speigill / edur / prests og predikunar eigennlegleike
/ giórdur af / Sra Paale Biornssýne saal / fyrrumm preste og profaste
i Bardastranda[r] / syslu. / skrifadur ANNO CHRISTI M:
DCCLXXIX.
Fyrsti kapítuli hefur að einkunnarorðum: Sá odrum vill kienna,
kunne siaalfur / Fækner lækna sjalfan þig.
Vér skulum aðeins heyra byrjun kapítulans: Hver ertu sem dyrfest
ad skrifa um prest og predikun, sem siertu odrum lærdari og heilagre?
Haf rád vort: drag fyrst ut bjalkann ur þijnu auga, og lækna sjalfan
þig. Ei hæfir oreyndum triesmid at efna lijkneske. Biskupum og
prælatum er unt Urim og Tumin, þad er liös og Riettur, enn þier
eige. Eja, minn gode gaukur, því galar þu so? Liuf er ródden. Ef þu
finnur eiga forgipt á rösenne, skal eg medtaka þitt hunang? En mig
uggir at nær þu villt taca skarit af liösenu þu meigir brenna þig á
hendenne.
Kennidómsins spegill er til í nokkrum handritum í Landsbóka-
safni, og hlýtur handrit Þorsteins að koma til álita, verði liann
einhvern tíma gefinn út. Sr. Kolbeinn Þorleifsson birti fáein sýnis-
horn úr honum og gerði nokkra grein fyrir þessu verki sr. Páls í
Selárdal í Andvara 1977, en getur þar ekki uppskriftar Þorsteins í
Skarfanesi.
Við lok Kennidómsspegilsins á bls. 24 sést, að Þorsteinn hefur