Frjáls verslun - 01.11.1997, Blaðsíða 71

LMr<3>mennin?
S)á da?ar koma
Ahugaleysi eða getuleysi Ríkisútvarpsins
tvarpshúsið í Efstaleiti er glæsileg bygging á tignarlegum stað
sem hæfir virðulegri menningarstofnun. Þegar inn er komið
kemur á óvart að húsið er dauflegt og minnir meira á „steríla”
sjúkrastofnun en flölmiðil. Þetta slær mann af því að það er í
þversögn við lifandi og síbreytilega starfsemina sem húsið er byggt
utan um. Starfsmenn Ríkisútvarpsins sakna eflaust ekki gamla út-
varpshússins við Skúlagötu sem var langt frá því að vera tæknilega
vel búið, snyrtilegt eða fallegt. Þar var þó ágætt tónlistarstúdíó, sem
ég kom oft í, og þangað lá leið ungra söngvara og annarra tónlistar-
manna þegar þeir komu heim frá námi eða stöldruðu við í námsleyf-
um. Þjóðin fékk að hlýða á námsárangurinn og fýlgjast með þroska-
ferli listamanna. Þættirnir „Einsöngur í útvarpssal” voru vinsælir og
geyma mikilvæg verðmæti. Þessir þættir eru því miður ekki á dag-
skrá lengur. Astæðan er sú að það er ekki upptökuaðstaða í Utvarps-
húsinu við Efstaleitið til að taka upp tónlist í útvarpssal. Enda þótt
stór hluti glæsibyggingarinnar standi enn auður og hluti hennar sé
jafnvel leigður út er ekki hægt að taka upp eitt einasta sönglag í söl-
um hennar. Tækin eru til staðar og tækniþekkingin við hljóðupptök-
ur er til staðar. Ahugaleysi eða getuleysi, þeirra sem þarna ráða ríkj-
um, hlýtur því að vera ástæðan. Þar til Ríkisútvarpið hefur aftur feng-
ið tónlistarstúdíó er ekki hægt að taka undir það að stofnunin sinni
sínu menningarlega hlutverki.
Af þessari ástæðu hafa tónlistarunnendur ekki heyrt til eða haft
spurnir af fjölmörgum óperusöngvurum sem starfa erlendis. Alls
eru starfandi á flórða tug íslenskra óperusöngvara erlendis. Einn af
þeim er Kolbeinn Jón Ketilsson sem ég ætla að fjalla aðeins um.
Enrico Caruso
Konungur tenóranna, Enrico Caruso, var ekki efnilegur nem-
andi. Atján ára sóttist hann eftir að komast í söngnám hjá þekktum
söngkennara í Napólí sem hét Guglielmo Vergine. Vergine leist hins
vegar ekkert á þennan unga, óframfærna og sárafátæka söngnem-
anda. Hann neitaði honum í fyrstu um söngtima og líkti rödd Caruso
við vindgnauð í glugga. Einhvern neista hefur samt söngkennarinn
séð sem marka má af því að hann gaf Caruso tækifæri til þess að
hlusta á aðra nema sönglistina. Að ári liðnu sagði Vergine við
Caruso: „Þú hefur enga rödd en þú ert greindur og hefur eitthvað
lært hér.“ Einn nemandi Vergine bar af. Hann hét Punzo og
gladdi það Vergine þegar Punzo gekk að eiga dóttur hans,
enda taldi þessi virti maestro að Punzo biði glæst framtíð á
óperusviðinu. Allt fór þetta á annan veg. Mörgum árum síð-
ar bankaði Punzo á dyrnar hjá Caruso í New York og sá ten-
órinn aumur á atvinnulausum samlanda sínum og bauð
honurn að vinna við þjónustustörf á heimili sínu.
Þessi saga segir okkur einfaldlega að það er
ekki hægt að svara með neinu öryggi spurning-
unni: ,Á þessi söngnemi ffamtíð fýrir sér sem
söngvari?'1 Það er hægt að segja hvort rödd sé
góð eða ekki og hvort viðkomandi sé tónviss.
Miklu lengra er ekki hægt að komast nema mað-
ur vilji fullnægja ósk-
hyggju spyrjandans.
Þetta er bara staðreynd.
Baríton eða tenór
Fyrir allmörgum
árum fór ég á nemenda-
tónleika hjá Söngskólan-
um í Reykjavík. Mér eru
enn ýmsir minnisstæðir
frá þessum tónleikum
og þar á meðal var einn
ungur baríton sem
söng aríu Georg
Germonts úr óperunni
La Traviata eftir
Giuseppe Verdi. Rödd-
in var góð en langt frá því að hafa náð nægilegum þroska til að syn-
gja Verdi. Það gerði ekkert til, enda algengt og æskilegt að söngnem-
ar spreyti sig á verkefnum sem teygja þá að og út fyrir þau mörk sem
þeir ráða við. Þessi nemandi var Kolbeinn Jón Ketilsson.
Skilin á milli barítons og tenórs geta verið óskýr. Sumir þekktir
tenórar byijuðu söngferil sinn sem barítonar. Má þar ffæga nelha
Italann Carlo Bergonzi og hinn danska Lauritz Melchior. Sá síðar-
nefndi var vinur Péturs Á. Jónssonar tenórs sem var fyrstur Islend-
inga til að geta sér frægðar á sviði óperusöngs. En ég er ekki að líkja
Kolbeini Jóni við Caruso. Mér datt sagan af Caruso í hug í þessu
samhengi vegna þess að það var ekki hægt að heyra á nemendatón-
leikum-Söngskólans í Reykjavík hér um árið að þar væri í mótun
glæsilegur tenór.
Einstaklega fallegur geisladiskur
En þessi fyrrverandi baríton og núverandi tenór, Kolbeinn Jón
Ketilsson, hefur ávaxtað sínar talentur af kostgæfni. Nú stígur hann,
ásamt Hjálmari Sighvatssyni píanóleikara, fram á sviðið með nýjan
geisladisk þar sem er að finna helstu söngperlur okkar íslendinga,
27 talsins. Geisladiskurinn heitir Sjá dagar koma. Það leynir sér
ekki að karlmannlegur litur raddarinnar sækir uppruna sinn í
baríton. En það eru þessi karlmennska og kraftur sem gefa mörg-
um af okkar þekktustu sönglögum nýtt líf og túlkunardýpt sem ekki
hefur heyrst áður. Vil ég þar nefna lög eins Betlikerlinguna og
Svanurinn minn syngur eftir Sigvalda Kaldalóns, Kveðju eftir
Þórarinn Guðmundsson og Bikarinn eftir Markús Kristjánsson. Eg
hefði þó kosið að hafa hraðara tempó á nokkrum lögum eins og t.d
Sjá dagar koma eftír Sigurð Þórarinsson. Sum laganna á
geisladisknum eru svo vel flutt af þeim félögum að mér finnst
aðrir ekki hafa gert betur.
Það er shmdurn erfitt fyrir óperusöngvara, sem fyrst og
ffemst miða þjálfun raddarinnar við stór óperuhús og stórar
hljómsveitir, að ná viðkvæmri kyrrð lítilla laga. Þannig finn-
ur Kolbeinn Jón sig ekki alveg í lögum eins og Sofhar
lóan eftir Sigfús Einarsson og Sáuð þið hana systur
mína eftir Pál Isólfsson. Hins vegar finnur hann algjör-
lega andann í vögguvísunni alkunnu Sofðu unga ástin
mín, sem er þjóðlag í útsetningu Jóns Ásgeirssonar, og
skilar henni í samræmi við það. Yndislega gert! Þetta
er geilsadiskur sem verður að vera í safninu. S!i
Geisladiskurinn Sjá dagar koma með Kolbeini Jóni Ketilssyni tenór
71