Frjáls verslun - 01.04.2000, Blaðsíða 6

RITSTJÓRNARGREIN
Já eða nei?
að er gjarnan sagt svo að einhver sé vel upp alinn
sé hann heiðarlegur, kurteis, orðheldinn, komi fram
við náungann af virðingu, standi við samninga og loíi
helst ekki meiru en hann getur staðið við - hvað þá ef
hann reyndi eftir fremsta megni að hafa einhver af
boðorðunum tíu í heiðri. Sárafáir sjá ástæðu til að
setja þessa siði, þetta gildismat sitt, niður á blað. Þeir
þurfa þess ekki, þeir hafa tamið sér þessa siði og
engu breytir hvort þeir eru skráðir á pappír. Engu að
síður færist það mjög í vöxt að fyrirtæki setji sér
strangar siðareglur um hegðun, framkomu og sam-
skipti við birgja, starfsmenn, viðskiptavini, keppi-
nauta, stjórnvöld og stjórnmálaflokka. Þetta eru ítar-
legar reglur færðar á blað og flokkaðar nákvæmlega. Tilgangurinn er
að starfsmenn viti að hverju þeir ganga um hvað þeir megi og hvað
ekki - og á það að koma í veg að meta þurfi mál jafnharðan og þau
koma upp. I siðareglum margra fyrirtækja minnir ýmislegt raunar
frekar á markmið, eins og þegar sagt er að starfsmenn eigi kost á
endurmenntun eða að fyrirtækið tileinki sér ákveðnar venjur í um-
gengni við náttúruna og umhverfið. Bankar og verslanakeðjur hafa
siðareglur um að starfsmenn afgreiði sig ekki sjálfir - og jafnvel ekki
ættingja sína. Fréttastofa setti nýlega reglur um ákveðna upplýsinga-
skyldu varðandi hlutabréfaeign fréttamanna svo ekkert færi á milli
mála j)egar þeir flyttu fréttir af fyrirtækjum.
Er sælla að þiggja eða gefa? Umræður um siðareglur snúast þó
líklegast mest um það hvort og hvenær fyrirtæki segir nei eða já við
boðum og gjöfum - og hvort fyrirtækið eigi sjálft að bjóða og gefa;
svona til að vera ekki með tvöfalt siðgæði. A að segja nei þegar við-
skiptavinur býður stjórnanda í fyrirtækinu í laxveiðiferð, lúxusferð til
útlanda, dýran kvöldverð á veitingahúsi, á námsstefnu og gleðskap á
eftir - eða vill gefa honum vínflösku fyrir jólin eða stórt málverk á
fimmtugsafmæli hans? í flestum tilvikum kveður á um það í siðaregl-
um fyrirtækja að ekki megi veita tækifærisgjöf viðtöku frá viðskipta-
vini nema hún sé innan ákveðins fjárhagsramma tækifærisgjafa.
Þetta er gert til að svonefndir lykilmenn, sem taka ákvarðanir um
samninga og viðskipti, séu óháðir gefandanum og skaði ekki samn-
ingsstöðu fyrirtækis síns. En eru gjafir og boðsferðir
mútur eða bara hluti af samkvæmislífinu og því að
gera viðskipti og samstarf fyrirtækja skemmtilegra?
Bæði og - segja sumir. Segir ekki einmitt í kennslu-
bókum að fyrirtæki skuli reyna að eignast viðskipta-
vini fyrir lifstíð?! Vissulega er munur á því hvort við-
skiptavinur býður einum manni, án vitneskju annarra
í fyrirtæki hans, í laxveiði eða lúxusferð til útlanda eða
stórum hópi manna úr mörgum fyrirtækjum - og þar
sem allt er uppi á borðinu gagnvart forstjórum og eig-
endum viðkomandi fyrirtækja. Engu að síður er það
svo að sá, sem býður og leggur út í mikinn kostnað
vegna laxveiðiferðar eða lúxusferðar stórs hóps við-
skiptavina, hlýtur að telja sig fá þessi útgjöld til baka i nýjum við-
skiptum eða áfr amhaldandi viðskiptum, ella væri hann að henda pen-
ingunum út um gluggann. Og sá, sem þiggur lúxus- eða laxveiðiferð-
ina, hlýtur að spyija sig að því hvort hún gagnist fyrirtæki hans. Sé
svarið jákvætt ætti sú spurning að vakna hvort fyrirtæki hans ætti
ekki sjálft að greiða fyrir herlegheitin! Æ sér gjöf til gjalda.
Að þekkja muninn á réttu og röngu Fjölmiðlum er oftar en ekki
boðið á veglega blaðamannafundi erlendis. Ailir fjölmiðlarnir þiggja
þessar ferðir en telja sig ekki skuldbundna á einn eða annan hátt með
umfjöllun, líkt og fundurinn væri haldinn hérlendis. An undantekninga
flytja þeir ailir fréttir af þessum fundum - sem er eðlilegt, ákveði þeir að
fara í ferðina. Mikilvægt er þó að fréttaflutningurinn sé í samræmi við
stefiiu fjölmiðla um vandaða fréttamennsku; sé hlutlaus, máleihalegur,
falslaus, upplýsandi og í þágu lesenda eða hlustenda. Til bóta væri að
taka það fram í umfjölluninni að ferðin hefði verið farin í boði viðkom-
andi fyrirtækis. En vissulega væru fjölmiðlar algerlega hlutlausir
greiddu þeir sjálfir fyrir ferðir sínar á blaðamannafúndi erlendis.
Skráðar siðareglur eru um margt af hinu góða í viðskiptalífinu og
í sumum tilvikum nauðsynlegar. Mest er þó um vert að eigendur
fyrirtækja, stjórnendur og almennir starfsmenn þekki muninn á
réttu og röngu í vinnutíma sem utan hans. Gott uppeldi er virði
margra pappíra!
Jón G. Hauksson

Stofiiuð 1939
Sérrit um viðskiþta-, efnahags- og atvinnumál - 62. ár
Hallgrímur
Egilsson
útlitsteiknari
RTTSTJÓRI OG ÁBYRGÐARMAÐUR: Jón G. Hauksson
AUGLYSINGASTJÓRI: Sjöfii Sigurgeirsdóttir
BLAÐAMAÐUR: Guðrún Helga Sigurðardóttir
UÓSMYNDARI: Geir Ólafsson
UMBROT: Hallgrímur Egilsson
ÚTGEFANDI: Talnakönnun hf.
RTTSTJÓRN, AUGLÝSINGAR OG AFGREIÐSLA:
ÁSKRIFTARVERÐ: 3.185 kr. fyrir 1.-5. tbl. - 10% lægra áskriftarverð ef greitt er með
kreditkorti.
LAUSASÖLUVERÐ: 699 kr.
DREIFING: Talnakönnun, hf., sími 5617575
FILMUVINNA, PRENTUN OG BÓKBAND: Prentsmiðjan Grafík hf.
UTGREININGAR: Prentmyndastofan hf. - Öll réttindi áskilin varðandi efni og myndir
Borgartúni 23,105 Reykjavík, sími: 561 7575, fax: 561 8646, netfang: fv@talnakonnun.is
ISSN 1017-3544
■■■■■■
■■■■■■■■■■■
6