Morgunblaðið - 22.03.2001, Blaðsíða 8

FRÉTTIR
8 FIMMTUDAGUR 22. MARS 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Námskeið um norrænt samstarf
Falin tækifæri
NÁMSKEIÐ umnorrænt samstarfverður haldið hjá
Endurmenntunarstofnun
Háskóla Íslands 23. mars
nk., en Helsinki-samning-
urinn, sem norrænt sam-
starf byggist á, var und-
irritaður sama dag 1962.
Námskeiðið er, að sögn
dr. Sigrúnar Stefánsdótt-
ur, ætlað öllum sem vilja
vinna á norrænum vett-
vangi en hún hefur um-
sjón með námskeiðinu.
Sigrún er yfirmaður upp-
lýsingadeildar Norrænu
ráðherranefndarinnar og
Norðurlandaráðs. En
hvað verður fjallað um á
þessu námskeiði?
„Við munum fyrst
byrja á því að fjalla al-
mennt um norrænt samstarf,
bæði hvað varðar öll Norður-
löndin og eins hitt hvað Ísland
fær út úr þessu samstarfi. Það
eru framkvæmdastjóri Norrænu
ráðherranefndarinnar, Sören
Christensen, og Snjólaug Ólafs-
dóttir, skrifstofustjóri hjá Norð-
urlandaskrifstofunni, sem ræða
þessi málefni. Christensen um
hið fyrra og Snjólaug um hlut Ís-
lands hvað þetta samstarf varð-
ar. Eftir hádegi koma þrír fyr-
irlesarar; Mats Jönsson,
framkvæmdastjóri Norræna
menningarsjóðsins, Ragnheiður
Þórarinsdóttir, deildarstjóri hjá
Norrænu ráðherranefndinni, og
Riita Lampola, deildarstjóri fyr-
ir menntun og rannsóknir. Þau
hafa öll fengið það verkefni að
segja frá hvaða möguleika Ís-
lendingar hafa á styrkjum. Það
eru mjög margir möguleikar,
ekki bara í Norræna menning-
arsjóðnum, það er margt annað
sem hægt er að sækja um.“
– Hvaða möguleikar eru t.d.
fyrir hendi?
„Menn geta sótt um fyrir
ákveðin verkefni til ýmissa
deilda Norrænu ráðherranefnd-
arinnar og mér finnst þetta mjög
spennandi verkefni því ég komst
að því í mínu fyrra verkefni, hjá
NJC (Norræna blaðamannaskól-
anum) að það bar góðan árangur
að sækja um beint inn hingað.
Íslendingar eru hins vegar ekki
vel settir í þessum efnum vegna
þess að þeir þekkja ekki nægi-
lega vel til þessara mála. Oft er
tungumálið líka talsverð hindr-
un. Mats Jönsson hefur yfir tutt-
ugu ára reynslu af að afgreiða
styrki, hann sagði í samtali við
mig að hann væri orðinn lang-
þreyttur á að sjá slæmar um-
sóknir fyrir góðan málstað, hann
vill meina að almennt gæti van-
kunnáttu um það hvernig búa
eigi til góða umsókn. Hann segir
að honum svíði það að þurfa að
segja nei við góðu verkefni sem
er lélega rökstutt í umsókn. Þess
má geta að þessi ráðstefna er til-
raun af minni hálfu og ég vona
að þetta takist vel því þá er ætl-
unin að fara með þetta víðar um
Norðurlöndin. Svo vill til að
þetta er dagur Norðurlanda sem
varð fyrir valinu sem ráðstefnu-
dagur og einmitt sami dagur og
Helsinki-sáttmálinn
var undirskrifaður ár-
ið 1962.“
– Hefur sá sáttmáli
reynst haldgóður
grunnur fyrir Norður-
landasamstarf?
„Það er óhætt að
fullyrða það, en hann,
eins og allt annað,
þarfnast stöðugrar
endurskoðunar. Hann er grunn-
urinn sem allt norrænt samstarf
byggist á. Varðandi 23. mars er
sá dagur miklu eldri í sögu
Norðurlanda en hvað varðar
undirskrift Helskini-sáttmál-
ans.Norrænu félögin hafa haldið
upp á þennan dag frá 1936, eink-
um Finnar. Þá var það gert á
nánast „konunglegan“ hátt. Svo
er líka gaman að minnast þess
að Jón Sigurðsson talaði um í
sinni skýrslu sem hann kynnti
nýlega á Norðurlandaþingi í
Reykjavík að æskilegt væri að
gera meira úr þessum degi. Við
lifum raunar talsvert í þeim
anda hér í Kaupmannahöfn, t.d.
flytur Einar Már Guðmundsson
rithöfundur hugleiðingar á
morgun í höfuðstöðvum Norður-
landsráðs og Norrænu ráðherra-
nefndarinnar. Palle Mikkelborg
kemur og spilar.“
– Hvaða hópur er það sem
mest gagn getur haft af fyrir-
hugaðri ráðstefnu hinn 23. mars?
„Ég tel að þeir, sem hafa sér-
staklega mikið gagn af þessu,
séu fólk sem er að vinna að
menningarverkefnum af ýmsum
toga, eða að því að skapa tengsl.
Eins líka fólk sem er að vinna að
einstökum verkefnum innan
skólamála. Þarna verður líka
fjallað um möguleika til að koma
ungu fólki í nemendaskipti í
gegnum Nord Plus og Nord Plus
mini. Í gegnum hið síðarnefnda
er hægt að styrki fyrir t.d. heila
skólabekki. Ég hef sjálf kynnst
nemendum sem hafa fengið
Nord Plus-styrki og veit hvað
það er mikilvægt. Ég tel þess
vegna sérstaklega mikilvægt að
kennarar komi þarna og kynni
sér málin, þeir hafa greiðan að-
gang að nemendum.
Mér finnst einnig
ánægjulegt að Háskóli
Íslands skuli vinna að
þessu með okkur og
vona að þetta takist
vel og þetta námskeið
eigi eftir að verða ár-
legur viðburður. Þess
ber að geta að á um-
ræddu námskeiði
verður auk umfjöllunar um upp-
byggingu í norrænu samstarfi
fjallað um helstu samstarfsstofn-
anir, stefnumótun og markmið
og hugmyndir um framtíðar-
skipulag í norrænu samstarfi.“
Sigrún Stefánsdóttir
 Sigrún Stefánsdóttir fæddist á
Akureyri 1947. Hún lauk stúd-
entsprófi 1967 frá Menntaskól-
anum á Akureyri og dokt-
orsprófi í fjölmiðlafræðum frá
háskólanum í Minnesota árið
1987. Hún hefur starfað sem
fréttamaður, lengst af hjá Sjón-
varpinu, kenndi hagnýta fjöl-
miðlun við Háskóla Íslands í 8 ár.
Árið 1997 fór hún til Árósa og
stjórnaði Norrænu endurmennt-
unarstofnun blaðamanna þar í
tvö ár. Frá 1999 hefur hún verið
yfirmaður upplýsingadeildar
Norrænu ráðherranefndarinnar
og Norðurlandaráðs. Sigrún er í
sambúð með Yngvari Björshol.
Hún á tvo uppkomna syni.
Stundum gæt-
ir vankunn-
áttu um
hvernig eigi
að útbúa
góða styrk-
umsókn
Hvað sagði húsbóndi þinn, strákur, sagði hann ekki einn og hálfur milljarður?
ENDURSKOÐA ætti stefnumörk-
un í ferðaþjónustu í heild hér á
landi. Þannig ætti að markaðssetja
Ísland ekki síður á forsendum
menningararfsins en náttúrunnar
og stuðla ætti meira að samspili
þessara tveggja þátta, að mati
Tómasar Inga Olrich, formanns
Ferðamálaráðs Íslands, sem jafn-
framt veitir forstöðu nefnd á veg-
um samgönguráðuneytis um menn-
ingartengda ferðaþjónustu.
Þessa skoðun sína reifaði hann í
erindi á málþingi um sýningahald,
sögustaði og viðskipti við ferða-
menn sem haldið var sl. föstudag
að tilstuðlan menntamála- og sam-
gönguráðneyta, Ferðamálaráðs Ís-
lands, Samtaka ferðaþjónustunnar,
Samtaka verslunarinnar og Þjóð-
menningarhúss.
„Það sem markar sérstöðu ís-
lensks menningararfs er að hann
er ekki fólginn í munum heldur í
upplýsingum,“ segir Tómas Ingi.
„Tilhneiging Íslendinga til þess að
varðveita upplýsingar og síðar að
skrá þær er einkenni á þjóðinni,
sem ekkert hefur megnað að af-
nema. Þessi þrákelkni er jafnframt
varanlegasta framlag Íslendinga til
menningarsögu heimsins. “
Miðaldatextar eru
meginverðmæti okkar
Meginverðmæti okkar á sviði
menningar og menningarsögu telur
Tómas Ingi vera miðaldatexta sem
að sumu leyti hafa verið vel rann-
sakaðir en að öðru leyti lítið svo
sem lagatextar. „Ef við erum ekki
fremst í flokki þjóða að viðurkenna
sérstöðu okkar menningararfs, og
rannsaka og kynna í ljósi þess, þá
náum við ekki árangri.“
Séu íslenskar heimildir sem til
eru um miðaldir bornar saman við
það sem til er í öðrum löndum
kemur í ljós að fáar þjóðir eiga
eins mikið af rituðum heimildum
og við, segir Tómas Ingi ennfrem-
ur og nefnir sem dæmi vísinda-
starfsemi á miðöldum, svo sem
málfræðiritgerðir og stjarnfræðiat-
huganir.
Málverndarstefnu Íslendinga
ætti einnig að kynna betur útlend-
ingum sem hluta af ímynd þjóð-
arinnar en að mati Tómasar Inga,
sést okkur oft yfir það sem er
merkilegt í menningu okkar. Í er-
lendum dagblöðum og tímaritum
birtast greinar um málverndar-
stefnu okkar sem mörgum þykir
einstök, bendir hann á og segir
hana vera í raun þjóðarátak sem
enginn virðist beinlínis þurfa að
hafa frumkvæði að.
Samþætting
fjölda fagsviða
Brýnt er að mati Tómasar Inga
að ná sameiginlegum skilningi á
hver séu helstu verðmæti menn-
ingararfs okkar og hvar þau birt-
ist.
En töluverðir annmarkar eru á
því að kynna með sómasamlegum
hætti menningararf, sem er að-
allega fólginn í upplýsingum og
skráður á tungu sem er flestum
óskiljanleg. Verkefnið segir hann
því vera margþætt. „Í fyrsta lagi
er úrvinnsla frumgagna að tals-
verðu leyti svo ófullkomin að á
henni er ekki hægt að byggja
neina kynningu. Ef nógu traustur
grunnur skapaðist fyrir kynning-
arstarf myndi það kalla á samþætt-
ingu fjölda fagsviða sem ekki hefur
tekist að leiða saman fyrr.
Ég hygg það væri mjög áhuga-
verður kostur fyrir okkur sem
menningarþjóð að einbeita okkur
að því að brjóta múra milli fag-
sviða í þekkingu og listsköpun í
þeim tilgangi að gera menningar-
arf okkar aðgengilegan og sýni-
legan sjálfum okkur og umheim-
inum.“
Tómas Ingi Olrich, formaður Ferðamálaráðs Íslands
Endurskoða ætti
markaðssetninguna