Morgunblaðið - 22.03.2001, Blaðsíða 34

LISTIR
34 FIMMTUDAGUR 22. MARS 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Í
SLENSKI dansflokkurinn
lauk í fyrradag sýning-
arferð sinni til Norður-
Ameríku, en um er að ræða
stærstu ferð hans af því
tagi hingað til. Dansflokkurinn hélt
alls sex sýningar á tímabilinu 13. til
20. mars, þar af fimm í Harbour-
front Centre í Toronto og eina í
National Arts Centre í Ottawa, þar
sem Björn Bjarnason mennta-
málaráðherra var viðstaddur. Sýnd
voru verkin NPK eftir Katrínu Hall,
Maðurinn er alltaf einn eftir Ólöfu
Ingólfsdóttur, Kraak een eftir Jo
Strømgren og Pocket Ocean eftir
Rui Horta.
Flokkurinn var að búa sig undir
heimferð frá Ottawa þegar Morg-
unblaðið náði tali af Valgeiri Valdi-
marssyni, framkvæmdastjóra Ís-
lenska dansflokksins, í gær. Hann
sagði sýningarnar hafa gengið
mjög vel og viðbrögð verið góð.
„Við sýndum í Ottawa í gærkvöldi
og var uppselt þar í stóran sal, og
leit út fyrir að færri hefðu komist
að en vildu. Þá voru viðtökurnar í
Toronto líka góðar,“ segir Valgeir.
Þetta er í fyrsta sinn sem Íslenski
dansflokkurinn sýnir í Norður-
Ameríku en á undanförnum þrem-
ur árum hefur hann sýnt víða í Evr-
ópu, m.a. í Björgvin, Bologna, Hels-
inki, París, Prag og Vilnius. Valgeir
segir ferðina hafa verið mjög lær-
dómsríka fyrir dansflokkinn sem
stefnir að því að gera sýningar-
ferðir til útlanda að reglulegum
hluta af starfsemi sinni. „Það hefur
líka verið áhugavert að sjá hvernig
áhorfendur geta verið mismunandi
eftir löndum, en Ottawa er tólfta
borgin sem við sýnum í fyrir utan
Reykjavík á síðstliðnum þremur ár-
um. Það sem fellur mönnum vel í
geð á einum stað getur öðrum líkað
síður,“ bendir Valgeir á og bætir
því við að ánægjulegt hafi verið að
Björn Bjarnason menntamálaráð-
herra skyldi gera sér sérstaklega
ferð til að verða viðstaddur sýn-
inguna í fyrradag. „Með því var
okkur sýndur mikill heiður en
menntamálaráðherra hefur sýnt
virkan áhuga á starfi Íslenska dans-
flokksins í sinni ráðherratíð.“
Á næstunni hyggst dansflokk-
urinn halda áfram sýningum í
Borgarleikhúsinu, en Kraak een,
Kraak twe og Pocket Ocean voru
heimsfrumsýnd í Borgarleikhúsinu
í upphafi mánaðarins og verður
sýningum á þeim haldið áfram í
mars og apríl. „Það verður sýning í
Borgarleikhúsinu strax á sunnu-
daginn. Síðan eru ýmis skemmtileg
verkefni á teikniborðinu hjá okkur.
Það er hugsanlegt að við förum til
Englands í maí eða júní, til Þýska-
lands í ágúst, auk þess sem við mun-
um frumsýna ný íslensk verk á nýju
sviði Borgarleikhússins í október,“
segir Valgeir að lokum.
„Viðtökurnar
voru mjög
góðar“
Morgunblaðið/Golli
Hildur Óttarsdóttir í Pocket
Ocean eftir Rui Horta.
Ljósmynd/Golli
Dansflokkurinn sýndi dansverkið Kraak een í Kanada.
Íslenski dansflokkurinn á heimleið eftir vel heppnaða sýningarferð til Kanada
PÉTUR Eggerz, formaður Íslands-
deildar Assitej (alþjóðlegu barna-
leikhússamtakanna), var fyrstur
frummælenda og lagði megináherslu
á stöðu sjálfstæðu leikhúsanna í máli
sínu en mörg þeirra hafa lagt sig sér-
staklega eftir leiksýningum fyrir
börn. „Á síðasta leikári sýndu sjálf-
stæðu barna- og unglingaleikhúsin
a.m.k. 25 leikverk,“ sagði Pétur.
„Fljótleg samantekt leiðir í ljós að
sýningar voru 763 og samanlagður
áhorfendafjöldi 100.420. Sýningar
þessar voru fyrir áhorfendur frá 2ja
ára aldri og upp úr. Þá má geta þess
að a.m.k. fjórir hópar voru í leikferð-
um erlendis á síðasta ári með sýn-
ingar sínar.
Það sem einkennir flestar sýning-
ar þessara hópa er að þær eru ferða-
sýningar sem farið er með í skóla og
leikskóla um land allt. Þannig er það
orðinn árlegur viðburður, og gott
betur, að barna- eða unglingaleik-
sýning komi í heimsókn í flesta þétt-
býlisstaði landsins og víða hafa börn-
in séð mun fleiri leiksýningar á
undanförnum árum en þeir full-
orðnu. Á flestum stöðum heyrir til
undantekninga að önnur atvinnuleik-
hús en barna- og unglingaleikhús
komi í heimsókn með sýningar sínar.
Mikill meirihluti þeirra sýninga sem
þessir hópar hafa haft á verkefna-
skrá sinni er ný íslensk verk,“ sagði
Pétur og lagði þar með áherslu á
frumsköpunarhlutverk leikhópanna.
Ólíkt annarri leikhúsvinnu
„Að starfa í barna- og unglinga-
leikhúsi er um margt mjög ólíkt ann-
arri leikhúsvinnu. Sýningar fara
fram á daginn. Það er gjarnan sýnt
tvisvar á dag, t.d. kl. 10 f.h. og 2 e.h.
Þó kemur fyrir að sýnt sé oftar og á
öðrum tímum, t.d. hefur komið fyrir
að sama leiksýningin hafi verið sýnd
5 sinnum á sama deginum og sýn-
ingar hafist kl. 8 að morgni. Þá er
iðulega verið að sýna við aðstæður
sem ekki eru skapaðar til leiksýn-
inga í leik- eða grunnskólum. Leik-
ararnir þurfa að stilla upp leikmynd
fyrir sýningu og taka hana aftur nið-
ur að sýningu lokinni, jafnvel nokkr-
um sinnum á dag.
Eitt er það sem þeir sem reka
barna- og unglingaleikhús verða að
hafa í huga í sambandi við sölu og
kynningu á sýningum sínum. Þótt
sýningarnar séu ætlaðar börnum er
sá hópur sem kaupir þær fullorðnir,
foreldrar, kennarar og leikskóla-
stjórnendur. Það er því ekki nóg að
setja upp sýningar sem höfða til
barna, þær þurfa einnig að vera
þannig að forráðamenn barna hafi
áhuga á að láta börn í sinni umsjón
sjá þær. Þannig er t.d. alkunna að
það efni sem foreldrar þekkja frá sín-
um æskuárum er oftast mun seljan-
legra en það sem er nýtt og frum-
samið.“
Pétri varð síðan tíðrætt um fjár-
hagsstöðu leikhópanna og kvað hana
sérlega erfiða varðandi barnasýning-
arnar.
„Það er nokkuð sérstakt við barna-
og unglingasýningar að þær eru
gjarnan keyptar í heilu lagi. Skólar
og leikskólar kaupa sýningar sem
síðan er komið með í skólana, eða þá
að komið er með hópana í leikhúsið.
Það hefur því mikið að segja fyrir af-
komu barnaleikhússins að áhugi sé
fyrir hendi hjá þessum aðilum að
kaupa sýningu. En áhuginn einn og
sér dugir skammt. Leiksýningar
kosta peninga og af þeim er sjaldnast
til mikið innan veggja skólanna. Það
fjármagn sem skólunum er ætlað til
að kaupa inn menningarviðburði er
mjög takmarkað og sjaldan virðist
unnt að innheimta sérstaklega gjald
af nemendum vegna leiksýninga. Á
margan hátt virðist þetta vera auð-
veldara í leikskólunum þar sem eru
sérstakir foreldrasjóðir ætlaðir til
þessara nota.
Skiptir barnaleikhús
minna máli?
Af þessu leiðir að sýningar þurfa
að vera ódýrar ef einhver von á að
vera til að þær seljist. Það virðist líka
vera þegjandi samkomulag um það í
þjóðfélaginu að allt sem viðkemur
börnum eigi að vera ódýrara en fyrir
fullorðna. Það virðist einnig vera
skilningur yfirvalda að leikhús fyrir
börn sé á allan hátt ódýrara en fyrir
fullorðna og ef eitthvað er þá lækki
kostnaðurinn við það frá ári til árs.
Nýlega var upplýst hvaða sjálfstæðu
leikhús og sviðslistahópar fengju út-
hlutað styrkjum til starfsemi þetta
árið frá menntamálaráðuneyti. Af
fimmtán hópum sem fengu úthlutað
voru einungis tveir sem fengu úthlut-
að sérstaklega til uppsetninga á
barnaleiksýningum, Möguleikhúsið
1.500.000 kr. til uppsetninga nýrra
íslenskra barnaleikrita og Strengja-
leikhúsið 750.000 kr. til uppsetningar
Skuggaleikhúss Ófelíu. Að auki fékk
Möguleikhúsið 12 mánaða starfs-
laun. Sögusvuntan, Furðuleikhúsið,
Stopp leikhópurinn, Tíu fingur og
aðrir sem sóttu um til uppsetningar
barnaleikrita fengu ekki neitt. Hvaða
skilaboð eru yfirvöld að senda ís-
lensku barnaleikhúsi með þessu?“
spurði Pétur. „Eru skilaboðin þau að
þetta starf skipti svona miklu minna
máli en það starf sem unnið er fyrir
fullorðna? Eru skilaboðin þau að
listamennirnir eigi að halda áfram að
gera þetta ánægjunnar einnar vegna
til æviloka? Eða eru skilaboðin þau
að börnin eigi einfaldlega ekki skilið
að fá til sín leiksýningar?“
Engan áminnandi vísifingur
Silja Aðalsteinsdóttir talaði sem
gagnrýnandi og áhorfandi og lagði
áherslu á að ekki mætti tala niður til
barna í leiksýningum, „...en ekki
heldur smjaðra fyrir þeim með
væmni heldur sýna þeim tillitssemi
og virðingu.“ Hún nefndi sýningar
Möguleikhússins á Völuspá og Sögu-
svuntunnar á Loðinbarða sem dæmi
um vel heppnaðar sögusýningar
„...þar sem í báðum tilvikum er
harkalegt efni, „blóð, kynlíf, ofbeldi,
ástir, svik og morð!“ og margfaldur
undirtexti en milliliðurinn miðlar því
þannig að börn hafa gagn og gaman
af en verða ekki óhóflega skelkuð.“
Hún gagnrýndi leikrit þar sem talað
er niður til barna og sögumanns-
röddin breytist í áminnandi vísifing-
ur og nefndi nýlega frumsýningu á
Skuggaleik Guðrúnar Helgadóttur
sem dæmi um það. Silja lauk máli
sínu á því nefna barnasýningar
Borgarleikhússins og Þjóðleikhúss-
ins þar sem hún taldi að í Skógarlífi
væri sögumaður frekar hjá Baghíra
en Móglí og þess vegna væri stutt í
vísifingurinn í því verki auk þess sem
flatneskuleg söngleikjalög hefðu
spillt góðri sýningu. „Í Bláa hnett-
inum er þyngdarpunkturinn allur hjá
börnunum sem að vísu gera mistök
af því þeirra er freistað en bæta fyrir
brot sín af hugrekki og mannviti.“
Ósýnilega starfið í leikhúsinu
Í máli sínu nefndi Guðjón Peder-
sen, leikhússtjóri LR, að þegar rætt
væri um leikhús fyrir börn í Borg-
arleikhúsinu mætti ekki gleyma
„ósýnilega starfinu“ sem þar væri
unnið. „Tvisvar á ári fara hér í gegn
um 5.000 börn. Við bjóðum 9 ára
börnum í Reykjavík að koma og
skoða hvað leikhúsið er og hvernig er
hægt að búa til galdra í leikhúsinu. 10
ára börn koma og sjá sýningu sem
við höfum unnið í samstarfi við Ís-
lenska dansflokkinn. Þá höfum við
verið í samstarfi við Kringluna með
sýningar á sunnudögum sem nefnast
Kringluvinir og næsta vetur hefst
samstarf við Borgarbókasafnið sem
opnar útibú hér í nýbyggingu. Okkur
dreymir um að ráða sérstakan
fræðslufulltrúa sem sér algjörlega
um þennan þátt og okkar stefna er að
bæta við þetta jafnt og þétt,“ sagði
Guðjón Pedersen leikhússtjóri.
„Leika allt að fimm
sýningar á dag“
Í tilefni af alþjóðlega
barnaleikhúsdeginum
efndu Íslandsdeild Assi-
tej og Borgarleikhúsið
til málþings á þriðju-
dagskvöldið. Frummæl-
endur voru Pétur Egg-
erz, Guðjón Pedersen,
Silja Aðalsteinsdóttir og
Þorvaldur Þorsteinsson.
Morgunblaðið/Ásdís
Frummælendurnir Pétur Eggerz, Guðjón Pedersen, Silja Aðalsteinsdóttir og Þorvaldur Þorsteinsson.